نوشته: ژان باتیست فلیکس لاژار
ترجمه: سید حسن آصف آگاه
میراث مکتوب – کیش مهر یا آئین مهرپرستی را باید از برون‌دادهای فرهنگ و تمدن ایران پیش از اسلام دانست که با نفوذ و توسعه در اروپا و غرب به میترائیسم تبدیل شد. مهر پرستی و نیز مانویت، که دیگر کیش جهان شمول ایرانی است، هر دو حامل این پیام انسانی اند که بنی آدم تحت لوای یک ریشه واحد باید به خاندانی بزرگ تبدیل شوند. ارنست رنان در جمله ای بسیار معروف می گوید:« اگر مسیحیت با مرضی اخلاقی از رشد بازمی ماند، جهان مهرپرست شده بود.» طرفه آنکه علیرغم اهمیت و جایگاه آئین مهر پرستی، تا امروز این آئین همچنان ناشناخته و رازآلود مانده و گویی نیرویی در مقام نفی و انکار چند سده رواج و گستردگی آن در جهان غرب است.
ژان باتیست فلیکس لاژار را باید از پیشروان پژوهش در آیین مترائیسم به شمار آورد. او دیپلمات، باستان شناس و محقق سده نوزدهم فرانسوی بود که علیرغم ندانستن زبان های شرقی، توانست راه را برای مطالعه تاریخ تطبیقی ادیان، حتی پیش از کشفیات باستان شناسی در ایران و بین النهرین هموار کند. لاژار آثار متعددی در حوزه میترائیسم از خود به یادگار گذاشته و مهم ترین این آثار کتاب حاضر، راز و رمزهای آئین میترا(مهر)، است.
راز و رمزهای آئین میترا شامل مجموعه ارزشمندی از تصاویر میترایی است که امروزه نیز قابل استفاده علاقه مندان و پژوهش گران و از منابع تحقیق آئین مهر است. این تصاویر در ۱۰۷ پلان فراهم آمده و مجموعه ای پرارزش را شکل داده است.
هر چند لاژار مقدمه ای بر کتاب خود ننوشته و حتی در کتاب دیگرش، پژوهش در راز و رمزهای آئین میترا، که شرح هایی بر تصاویر این کتاب نگاشته چندان توفیقی نداشته است، اما مترجم کتاب در مقدمه مفصل خود به کند وکاوی از مهرپرستی تا میترائیسم پرداخته و درآمدی به اختصار برای آشنایی با این کیش ایرانی فراهم آورده است.
قطع رحلی انتخاب شده برای کتاب که نشان گر حسن سلیقه و تخصص ناشر محترم است، بسیار به بهتر دیده شدن نگاره ها کمک می کند، اما عدم وجود فهرست، حتی فهرست مطالب، به کیفیت کتاب ضربه سختی زده است.
شایسته بود، فهارس فنی و کارآمدی برای کتاب تهیه می شد تا برای پژوهش گران قابل استفاده بیشتری می شد.
کتاب راز و رمزهای آئین میترا(مهر)، در قطع رحلی و در ۱۹۰ صفحه و بهای ۳۰۰ هزار ریال به همت انتشارات طهوری منتشر شده است و به علاقه‌مندان این کتاب، یادآور می‌شویم راز و رمزهای آیین میترا (مهر)، در مرکز تامین و عرضه متون کهن ایرانی میراث مکتوب موجود است.
معرفی از سید مهدی جهرمی