میراث مکتوب- محمدکاظم رحمتی، نویسنده کتاب «دین و فرهنگ در روزگار صفویان (جستارهایی دربارۀ برخی رخدادهای مذهبی، فرهنگی و رجالی)» در گفت‌وگویی دربارۀ محتوای «دین و فرهنگ در روزگار صفویان» گفت: اسناد و مدارکی با موضوع تاریخ صفویه موجود است مستنداتی فراوان اما پراکنده هستند. همواره تلاش‌های برای جمع‌آوری و ساماندهی و معرفی این سندها صورت گرفته ، اما این کوشش‌ها کم است و همچنان به تحقیقات گسترده‌تری نیازمندیم.
دانشیار بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی ادامه داد: این کتاب، کوششی در قلمرو همان اسناد و مدارکِ بسیار اما نامرتب است؛ کوششی است تا بر اساس آن دسته‌ای از اسناد واکاوی و با تکیه بر نسخه‌های خطی به محققان معرفی شوند. بر اساس «دین و فرهنگ در روزگار صفویان» می‌توان به پژوهشگران حوزۀ صفویه نشان داد که تا چه میزان دریچه‌های نو و تازه‌ای در عرصۀ صفویه‌پژوهی گشودنی و یافتنی است که نباید از آن‌ها غفلت کرد.
این تاریخ پژوه بیان کرد: مسئلۀ دیگر، وجود تحقیقات متعدد و پُرشمار در حوزۀ صفویه است. آگاهی از این منابع به دلایل مختلف اهمیت ویژه‌ای دارد. مخصوصاً برای پژوهندگان دورانش لازم و ضروری است که از این پژوهش‌ها اطلاع داشته باشند. در کتاب حاضر سعی شده تا مجموعه‌ای از این مطالعات با موضوع صفوی معرفی شود.
او در خصوص ضرورت نگارش کتاب و اینکه قرار است به کدام نیاز جامعۀ کتابخوان ما پاسخ دهد، تصریح کرد: کتاب برای محققان حوزۀ صفویه با توجه به عرصه‌های جدیدی که در تحقیق، خاصه ابعاد فرهنگی و تمدنی، معرفی می‌کند، مفید است. این پژوهش نمایان می‌کند که در برخی موضوعات و حوزه‌ها تا کجا غافل بوده‌ایم و به آن‌ها توجه چندانی نکرده‌ایم.
رحمتی تأکید کرد: کتاب در کنار اهمیتش برای پژوهندگان تاریخ صفویه، به‌طورکلی می‌تواند برای خوانندۀ علاقه‌مند به تاریخ دورۀ موردبحث یا در نگاهی کلی دوستداران تاریخ ایران سودمند و دارای جاذبه باشد. یکی از آن حوزه‌ها که هم برای محققان و هم برای عموم خوانندگان می‌تواند مورد عنایت قرار گیرد، بحث فرودستان یا طبقاتی است که تاریخ بر دوش آن‌ها بنا شده است. به بیانی دیگر، این تحقیق قصد ندارد بر زیست شاهان یا درباریان تمرکز کند.
این نویسنده ضمن یادآورشدن اهمیت کتاب برای خواننده و مورخ اصفهانی یا مطالعات اصفهان خاطرنشان کرد: اصفهان و مرکزیت سیاسی آن در روزگار صفوی نکته‌ای بسیار مهم و در پس تمام عرصه‌های تدقیق‌شده در این کتاب مشهود است. از طرف دیگر، سیاست‌های کلان حکومتی که شاهان صفوی در اصفهان اتخاذ می‌کردند، بر تمامی جریان‌های حاکم بر ایران‌زمین اثر می‌گذاشت که دانستن این موضوع نیز ضرورت دارد.
گفتنی است، کتاب «دین و فرهنگ در روزگار صفویان (جستارهایی دربارۀ برخی رخدادهای مذهبی، فرهنگی و رجالی)» به‌کوشش نشر سنگلج منتشر شده و ۲۵۹ صفحه و ۶ فصل شامل «تکاپوهای دینی در روزگار صفویان»، «صفویان و جوامع شیعه‌نشین»، «خاندان‌ها و اعیان محلی»، «کتاب و کتابخانه‌های عالمان در عصر صفوی»، «منابع مکمل تاریخ‌نگاری» و «فرهنگ، ادب و حکمت روزگار صفوی» است.
منبع: ایسنا