میراث مکتوب – تصحیح جدید کتاب فیه ما فیه با مقدمه، تصحیح و تعلیقات دکتر بهمن نزهت به تازگی از سوی انتشارات سخن راهی بازار نشر شده است.
کتاب فیه ما فیه مجموعۀ تقریرات و معارف عرفانی مولانا است که او آن را در مجلس وعظ و عرفان به شاگردان و مخاطبان خود بیان داشته است. مولانا هنگام ملاقات با کسانی که به دیدنش می آمدند، یا زمانی به دیدار کسانی می رفت سخنانی می گفت و یا به سؤالات آنان پاسخ می داد و در اثنای سخنان خود به تفسیر آیات قرآن کریم و شرح احادیث می پرداخت.
این اثر ارزشمند دارای شصت و نه فصل است و مانند کتاب معارف بهاء ولد بدون مقدمه و دیباچه آغاز می شود و دیگر فصول نیز هیچ عنوان خاصی که بیانگر موضوع فصل باشد، ندارد. از میان این فصول ، دو فصل به زبان عربی و یک فصل به عربی و فارسی است که مثل دیگر فصول فیه ما فیه از طبیعت شفاهی متن برخوردار است. فصل ها یا مدخل های کتاب از لحاظ ساختار صوری و معنایی یکنواخت نیستند، برخی از فصول کتاب نسبتاً مفصل و طولانی است مثل فصول یازدهم، دوازدهم، پانزدهم و بیست و پنجم و برخی از فصول خیلی موجز و در حد یک پاراگراف شش سطری است مثل فصل پنجاه و پنجم.
فیه ما فیه پیشتر با تصحیح استاد فروزانفر شناخته می شد و تصحیح دیگری نیز از آن به کوشش توفیق سبحانی انجام شده است.
حال پس از تصحیح این دو استاد گرانقدر، دکتر بهمن نزهت استاد دانشگاه ارومیه تصحیح تازه ای از این اثر ارزشمند را به مخاطبان ارائه داده است.
تصحیح حاضر بر اساس نسخۀ شمارۀ 2109 که در موزۀ مولانا در قونیه نگهداری می شود انجام یافته است. این نسخه که اخیراً شناسایی شده، شامل متن کامل فیه ما فیه است که تاریخ کتابت ندارد و به احتمال به سبب قدمت و کهنگی یکی از نزدیک ترین روایات به روایت اصلی مولانا است. این نسخه از حیث نوع خط، کاغذ، جلد و شیوۀ کتابت بسیار شبیه به نسخۀ خطی مثنوی قونیه است که به سال 677 به کتابت درآمده است.
فهرست مطالب این کتاب به شرح زیر است:
پیشگفتار
مقدمۀ مصحح
متن فیه ما فیه
تعلیقات
نسخه بدل ها
فهرست ها
آیات
احادیث و اقوال عربی
اشعار عربی
اشعار فارسی
نام اشخاص، مکان ها، کتاب ها، فرق و قبایل
لغات، ترکیبات و اصطلاحات
منابع
این کتاب جلد هفتم از مجموعۀ تحقیقات عرفانی است که از سوی انتشارات سخن و قطب علمی تحقیق در متون حکمی و عرفانی به چاپ رسیده است.
مولانا جلال الدین محمد بلخی، فیه ما فیه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات: بهمن نزهت، تهران، سخن، 1393.