ادوارد فیتزجرالد، شاعر انگلیسی زبان، همان کسی بود که با ترجمه رباعیات خیام شهرت او را عالمگیر کرد و با ممارستی تحسین‌برانگیز، توانست عمق اندیشه و لطافت رباعیات این شاعر ایرانی را به گوش مردمان مغرب‌زمین برساند.

میراث مکتوب- بهتر آن بود که عنوان این یادداشت را «کلاسیک خوانی از بهار» می‌گذاشتم، اما احساس کردم «در بهار» خوش آهنگ‌تر است. به هر حال حرف اصلی‌ام این است، ...

اگر در تاریخ فکر و علم ایران ده دانشمند طراز اول را بشماریم، خیام در ردیف این ده نفر قرار می‌گیرد.

آوازۀ خیام در مقام شاعری رباعی‌گوی از اوایل سدۀ ۱۳ق/ ۱۹م با ترجمۀ فیتزجرالدِ انگلیسی آغاز می‌شود و به دنبال آن موجی از ستایش و استقبال از شعر و اندیشۀ خیّام در ایران و جهان غرب به راه می‌افتد.

در خیام ما شاهد نوعی کوشش هستیم برای احیای نسبت انسان با هستی، در موقعیتی که حقیقت فلسفی به اعماق شعر پناه می‌برد.

ما نباید به خاطر رباعیات خیام، جنبه دانش او را نادیده بگیریم، چیزی که متأسفانه تبدیل به یک آسیب شده و همه فکر می‌کنند او تنها مردم را به خوش‌باشی تشویق می‌کرده است.

خیام جایگاه والایی در ادبیات جهان باز کرد. بیشترین تاثیر او بر ادبیات انگلیسی در دوره ویکتوریا و پیشارافائلی است.

حکیم عمر بن ابراهیم خیّام نیشابوری، معروف‌ترین شاعر ایرانی در خارج از ایران است و این معروفیت به سبب حدود ۷۰ یا ۸۰ رباعی‌ای است که از وی به جا مانده و صدها رباعی که بدو منسوب است.

فلسفه «دم غنیمت شماری» و «خوش‌باشی» که در جان و جهان رباعی‌های خیام مستتر است، باعث شهرت و آوازه شگفت این حکیم روشن‌اندیش در ایران و جهان شده است.

اندیشه خیام را اگر بفشاریم، در سه وجه خلاصه می‌شود: یکی مسأله اغتنام وقت است، دوم، حسرت و تأسف بر گذشت عمر است، و سوم گذشت روزگار به طور کلی.