دانش ما دربارۀ جوامع زیدی که برای چندین قرن در نواحی خزری ایران حضور پررنگی داشتهاند، اکنون به لطف مطالب و نسخههای خطی که در پژوهشهای دو دهۀ اخیر به دست آمده در حال فزونی است
قرائیم، یکی از کهنترین فرقههای موجود یهودیت پس از جریان رسمی آن ـ ربانیان ـ میباشد که در میانهٔ قرن دوم شکل گرفت و بعدها به عنوان جریانی غالب در میان برخی مراکز یهودی ایران مورد پذیرش قرار گرفت