متکلمان اسلامی، در عرصه دفاع از عقاید و افکار دینی و زدودن شبهات مخالفان و معاندان، با استفاده از فرصت‌های به دست آمده در دوران مختلف زندگی، آثار مهم و ارزشمندی به زبانهای مختلف به ویژه عربی و فارسی از خود به جای گذاشته‌اند

حکیم خیام نیشابوری یکی از برجسته‌ترین چهره‌های فرهنگی ایران است که هم به لحاظ تحقیقات و کشفیات ممتاز در ریاضیات و نجوم و هم به سبب سرودن رباعیات حکیمانه و دل‌انگیز شهرتی جهانگیر یافته است

فرهنگ تاتی عنوان کتابی از دکتر جهاندوست سبز علیپور است که انتشارات ایلیا آن را به تازگی منتشر کرده است

الوافی، اثر فیض کاشانی (م. ۱۰۹۱ ق)، مجموعه‌ای که همهٔ احادیث کتب اربعه (کافی، من لایحضر الفقیه، تهذیب الاحکام و استبصار) را یک جا گردآوره به فاصلۀ نزدیک به شش قرن از آخرین کتاب یعنی الاستبصار تدوین شده، یکی از آثار فقه الحدیثی است

گلشن اسرار از آثار ملّا محمدکاظم کازرونی متخلص به «گلبن»، شاعر و عارف قرن سیزدهم هجری با تصحیح و تحقیق عبدالرسول فروتن و مهدی حیدری توسط انتشارات مجمع ذخائر اسلامی منتشر شد.

زبان بلخی یکی از زبان‌های ایرانی میانهٔ شرقی است که برای چندین سده در میان ساکنین مناطق شمالی افغانستان رواج داشته است

عبدالحسین زرین‌کوب ادیب، مورخ و منتقد ادبی دانشمندی است که به نقد ادبی جدید ایران اعتبار و آبرو بخشیده است

جشن‌نامهٔ استاد سید احمد حسینی اشکوری به کوشش دکتر رسول جعفریان از سوی نشر علم و با همکاری مؤسسهٔ خانه کتاب، و نشر مورخ منتشر شد

پژوهشگران متّفق‌القول کتاب رسالۀ جهادیه تألیف میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی را که به سال ۱۲۳۳ ق در تبریز به چاپ رسیده نخستین کتاب چاپ سربی در ایران می‌دانند؛ اما دربارۀ تاریخ طبع نخستین کتاب چاپ سنگی در ایران اختلاف نظرهایی وجود دارد

در سال ۴۸۲ ق، قراخانیان (آل افراسیاب) که از سال ۳۹۵ ق، بر ماوراءالنهر (فرارود) حکومت داشتند، ناگزیر به اطاعت از سلطان ملکشاه سلجوقی (حک: ۴۸۵-۴۶۵ق) شدند