بهرامیان نسخه‌های خطی را یکی از مهم‌ترین یادگارهای گذشته دانست و گفت: «وقتی ما می‌گوییم نسخه خطی، در واقع منظورمان همان کتاب است، اما مربوط به ادوار و قرون و سده‌هایی که هنوز صنعت چاپ اختراع و رایج نشده بود در سرزمین‌های ایران و کشورهای همجوارش.
در نتیجه، آنچه که ما از دانشمندان، شاعران، هنرمندان و به طور کلی نکته‌ها و مسائلی که از قرون قبل می‌دانیم و حالت کتبی دارد، از طریق نسخه‌های خطی است.»
وی افزود: «بخش عمده‌ای از آنچه درباره شعر و ادبیات فارسی و معارف دوره اسلامی و حتی پیش از آن می‌دانیم، متکی به نسخه‌های خطی است.»
دبیر علمی این آیین با اشاره به شاهنامه فردوسی به عنوان مثال، خاطرنشان کرد: «نسخه‌های خطی شاهنامه فردوسی علاوه بر متن، از جنبه‌های دیگری مانند نوع کاغذ، خط، تذهیب، نگارگری، صحافی و جلدسازی نیز بسیار مهم هستند و می‌توانند از نظر ادبی، فرهنگی و اجتماعی اطلاعات ارزشمندی در اختیار پژوهشگران قرار دهند. حتی یادداشت‌های مالکان در حاشیه این نسخه‌ها درباره تاریخ خرید و قیمت، برای مورخان اجتماعی و اقتصادی مفید است.»
بهرامیان با اشاره به پراکندگی نسخ خطی ایرانی در کتابخانه‌های بزرگ جهان، تصریح کرد: «در هر پایتخت بزرگ و کتابخانه معروف دنیا، بخش مهمی از نسخه‌های خطی موجود، آثاری هستند که در ایران پدید آمده‌اند. با اینکه بسیاری از متون بر اساس این نسخ منتشر شده‌اند، اما هنوز نسخه‌های زیادی در کتابخانه‌ها باقی مانده که حتی فهرست‌نویسی هم نشده‌اند.»
اهداف و اهمیت آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی
علی بهرامیان در مورد هدف برگزاری این آیین گفت: «دلیل بنیان‌گذاری این آیین، ایجاد حالت تشویقی برای علاقه‌مندان، از پیشکسوتان تا جوانان و دانشجویان بود تا این میراث را شناسایی، معرفی و منتشر کنند و آثار علماء، شعرا و فضلای ما کمتر در غربت بمانند و در دسترس همگان قرار گیرد.»
وی با اشاره به وقفه پنج ساله در برگزاری این آیین به دلیل همه‌گیری کرونا، اظهار داشت: «خوشبختانه اکنون شرایط بهتری به وجود آمده و این دوره هفدهم، فعالیت‌های پنج سال گذشته (از ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲) را پوشش می‌دهد. کوشش بر این است که این آیین هر ساله برگزار شود.»
شعار دوره: میراث دیروز، اندیشه امروز
بهرامیان در توضیح شعار این دوره «میراث دیروز، اندیشه امروز» گفت: «این شعار آگاهانه انتخاب شده تا به این سوال پاسخ دهد که نسخه‌های خطی مربوط به قرون گذشته به کار امروز چه می‌آید؟ همان دلایلی که برای مطالعه تاریخ سیاسی، اجتماعی یا هنری داریم، در اینجا نیز متصور است. ما گذشته را با اندیشه امروز و با روش‌های علمی بررسی می‌کنیم تا از آراء و تجارب گذشتگان برای امروز نیز استفاده ببریم.»
وی افزود: «برای مثال، یک متن تاریخی در حوزه موسیقی یا دیگر هنرها می‌تواند برای امروز ما نیز راهگشا باشد.»
ساختار علمی و محورهای آیین
دبیر علمی هفدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی، محورهای این دوره را برشمرد که عبارتند از فعالیت‌های ترویجی· سیاست‌گذاری، ارزیابی و قیمت‌گذاری· صحافی، مرمت دیجیتال‌سازی· مجموعه‌های شخصی· متن‌پژوهی و نسخه‌شناسی· تصحیح متون در حوزه‌های تاریخ، جغرافیا، انساب، ادبیات و … آثار نظری درباره نسخه‌های خطی (مانند روش‌شناسی تصحیح متون) · فهرست‌نویسی نسخه‌های خطی· آفرینش‌های ادبی و هنری (مانند داستان، فیلمنامه و نمایشنامه با محوریت نسخ خطی) · فعالیت‌های رسانه‌ای و شبکه‌ای در فضای مجازی.
فرآیند داوری و معیارهای انتخاب
بهرامیان درباره فرآیند داوری توضیح داد: «هیئت‌های داوری متشکل از متخصصان، آثار و فعالیت‌های دریافت شده را بر اساس معیارهای علمی ارزیابی می‌کنند. به عنوان مثال، در حوزه تصحیح متون، دقت علمی مصحح، تسلط بر زبان و تاریخ، کیفیت مقدمه و تعلیقات، و نزدیک‌کردن متن به آنچه از مولف صادر شده، سنجیده می‌شود.»
وی افزود: «به دلیل حجم بسیار زیاد مقالات، داوری آنها در این دوره انجام نمی‌شود تا بعداً به طور جداگانه بررسی شوند.»
وی با تاکید بر توجه این آیین به واقفان و اهداکنندگان نسخ خطی گفت: «کسانی که نسخ خطی یا اسناد تاریخی در خانواده دارند، تشویق می‌شوند تا آنها را به کتابخانه‌ها یا مراکز معتبر بسپارند تا این آثار به عنوان میراث ملی حفظ شده و از خروج احتمالی آنها از کشور جلوگیری شود. کتابخانه ملی ایران در سال‌های اخیر در این زمینه بسیار فعال بوده است.»
چهره ویژه و قدردانی از پیشکسوتان
بهرامیان خاطرنشان کرد: «در هر دوره از این آیین، از یک چهره شاخص که عمری را صرف شناسایی و معرفی نسخ خطی کرده است، با انتشار یک جشن نامه تقدیر می‌شود.
دبیر علمی این آیین در پایان از استقبال خوب از این دوره خبر داد و از زحمات آقایان دکتر هومن یوسف‌دهی (مدیرکل نسخ خطی کتابخانه ملی) و دکتر بهروز ایمانی (مرکز پژوهش‌های کتابخانه مجلس) به عنوان دو دست‌اندرکار بسیار فعال در این حوزه تقدیر کرد و ابراز امیدواری کرد که با بهبود شرایط، این آیین بتواند به صورت سالانه و منظم ادامه یابد.
هفدهمین آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی با شعار «میراث دیروز، اندیشه امروز» به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران،
موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۹ بهمن ۱۴۰۴ و با مشارکت نهادهای علمی و فرهنگی برگزار می‌شود.
منبع: ایبنا