میراث مکتوب- مجلّد هشتم از مجموعۀ ١۶ جلدی دائرﺓالمعارف اسلامیکا (Encyclopaedia Islamica) به سرویراستاری فرهاد دفتری و مرحوم ویلفرد مادلونگ از سوی انتشارات بریل منتشر شد. این مجموعه نسخۀ انگلیسی و مختصر دائرﺓالمعارف بزرگ اسلامی به سرویراستاری کاظم موسوی بجنوردی است.
از ویژگیهای منحصربهفرد آن توجه ویژه به اسلام شیعی و میراث غنی و متنوع آن و نیز ایران فرهنگی است، که آن را مکمل دائرﺓالمعارفهای دیگر به زبانهای غربی میکند، ازجمله دائرﺓالمعارف اسلام چاپ انتشارات بریل با بیش از یکقرن سابقه و با نگاه اهل سنت به اسلام.
اسلامیکا، علاوهبر ارائۀ مدخلهایی دربارۀ موضوعات و شخصیتهای مهم در اسلام بهطور عام، این امکان را به خوانندۀ غربی میدهد تا اسلام شیعی و ایران فرهنگی را نیز بهنحو خاص بشناسد.
اسلامیکا نتیجۀ همکاری مرکز دائرﺓالمعارف بزرگ اسلامی و مؤسسۀ مطالعات اسماعیلی است که با نظارت علمی احمد پاکتچی در تهران و رضا شاهکاظمی در لندن، و نیز مدیریت شهرام خداوردیان در تهران و وندی رابینسون در لندن در حال فعالیت است. همچنین ایزابل میلر، استیفن هرتنستاین، راسل هریس، محمد عیسی ویلی، نجم عباس، مرجان افشاریان و مهران نوری از اعضای تیم ویراستاری اسلامیکا هستند.
جلد هشتم اسلامیکا با مدخل «حبیب عجمی» (Ḥabīb al-ʿAjamī) آغاز میشود و با مدخل «حویزی، عبدعلی» (al-Ḥuwayzī) پایان مییابد و شامل مقالاتی دربارۀ امامان شیعیان: امام حسن مجتبی (ع)، امام حسین (ع)، امام حسن عسکری (ع)، و شخصیتهای شیعی ازجمله علی بن حسین (علیاکبر)، حبیب بن مظاهر، و علامۀ حلّی است. در میان مشاهیر ایران فرهنگی در این جلد، مدخل حافظ میدرخشد. از بزرگان صوفیه، مقالاتی دربارۀ حسن بصری، هجویری، خواجه عبدالله انصاری هروی و حلاج آمده است و همچنین شامل مقالات مهمی دربارۀ آیین حج، علم حدیث، نهاد حوزۀ علمیه و مفهوم حقیقت است.
مقایسۀ کمّی مقالۀ امام حسن عسکری (ع) در اسلامیکا، به قلم احمد پاکتچی در ١٢هزارو٨۴۶ کلمه، با همین مدخل در ویراست دوم دائرﺓالمعارف اسلام، در ٧٨۴ کلمه، نمونهای گویا از تمرکز اسلامیکا بر معارف شیعی است.
جلد هشتم دانشنامۀ اسلامیکا در هزارو١٨٠ صفحه، با تعدادی قریب به ۳۰۰ اشتراک آنلاین مستمر از کتابخانههای دانشگاهی، افراد و مراکز علمی در غرب است که برای این نوع آثار مرجع رقم بسیار مهمی به شمار میرود، بهبهای ۵۷۵ یورو از سوی انتشارات بریل، کهنترین و معتبرترین ناشر آثار استشراقی در مغربزمین با ٣۴٢ سال پیشینه، در لایدن هلند نشر یافته است.
منبع: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی