میراث مکتوب – نسخهبرگردان دفتر چهارم مثنوی معنوی بر اساس دستنویس کتابخانه مرکز احیای میراث اسلامی قم، شماره ۲۹۴۲، از مجموعه مرحوم سیدجلالالدّین محدث ارموی، کتابت اواخر قرن هفتم و اوایل قرن هشتم هجری منتشر شده است.
نسخهای از دفتر چهارم مثنوی به شماره ۲۹۴۲ در کتابخانه مرکز احیای میراث اسلامی در قم که از مجموعه کتابخانه مرحوم سید جلالالدّین محدّث ارموی بوده که در بعضی صفحات مهری از آن زندهیاد که تاریخ۱۳۳۰ دارد، به چشم میخورد.
این نسخه به خط نسخ جلی، متن و حاشیه ناشیانه شده، تاریخ استنساخ: روز شنبه چهاردهم ماه رمضان المبارک سنه[….] ناخواناست.
این دفترهای جداگانه مثنوی میتواند نقایص نسخه ۶۷۷ ق را هم رفع کند و نتیجتاً مثنویی فراهم آید که گفته مولاناست. چند نسخهای از مثنوی مولانا که هر شش دفتر آن در یک مجلد گردآمده، نسخه مورخ ۶۷۷ قمری به خطّ محمد بن عبدالله القونوی الولدی است.
بسیاری از کتابخانههای شخصی و بعضاًدولتی نسخههایی دارند که هنوز به رؤیت فهرست نگاران نرسیده است. از آن جمله نسخهیی از دفتر چهارم مثنوی به شماره ۲۹۴۲ در کتابخانه مرکز احیای میراث اسلامی در قم در مجموعه کتابخانه محدث ارموی بوده است.
این دفتر در حواشی توضیحاتی دارد که بررسی آنها به زمان زیادی نیاز دارد. ضروری بود که این نسخه راهنمای مراجعه و مقایسه هم داشته باشد تا در پژوهشهای دقیق مثنوی مورد استفاده و استناد قرار گیرد.
نقص آن نبودِ فهرست یا بیت شمار بود. خوشبختانه دفتر چهارم مثنوی در اکثر نسخهها از جمله تصحیح زنده یاد رینولد ا. نیکلسون، شرح مرحوم استاد بدیعالزمان فروزانفر، شرح مرحوم عبدالباقی گولپینارلی، نسخه مثنوی قونیه، شرح جامع آقای کریم زمانی در تعداد ابیات اختلافی با هم ندارند، تقریباً در همه مثنویها دفتر چهارم ۳۸۵۵ بیت دارد.
در نسخه برگردان دفتر چهارم هم متن صفحه شماری شده است و هم در پای صفحهها شماره گذاشتهاند، برای رفع این نقیصه و ایجاد سهولت در کار مراجعه پژوهشگران به ترتیب صفحات، شماره آغاز و پایان ابیات مثنوی در هر صفحه کتاب را از صفحه ۸ تا ۲۵۲ (پایان دفتر) در پایان کتاب قرار داده شده است.
مثنوی معنوی (دفتر چهارم) با مقدمه و به کوشش دکتر توفیق ه. سبحانی در ۲۷۶ صفحه نگاشته شده است. این کتاب را که انتشارات سفیر اردهال منتشر کرده است