میراث مکتوب – دیوان خاقانی، از جهت در بر گرفتن اشارات نجومی، طبّی، مذهبی (اسلامی و ترسایی و …)، اساطیری، تاریخی، اشاره به رسوم و فرهنگ عامیانه، و …، جایگاه والایی در میان میراث ادب پارسی دارد.
همین پشتوانۀ فرهنگی گسترده و متنوّع، از یکسو، کار شرح و تصحیح دیوان او را هرچه بیشتر دشوار کرده و از سوی دیگر، علّت دیرآشنایی شاعر شده است، به گونه‌ای که جز خواص، کمتر کسی تاب و توان همدمی با او را دارد. به نظر میرسد که خاقانی بیش از دیگر نوابغ ادب ایران زمین از آگاهی های خود در جهت آفرینش‌های ادبی بهره برده، چنانکه پنداری برای همین آفرینش‌های بدیع، این همه دانش‌اندوزی کرده است.
خاقانی شاعری صاحب سبک است. «طریق غریب» او تئوری خاص خود را دارد. او از نخستین شاعران پارسی است که رفتار هنری ویژه و سازمانمندی را در پیش گرفته و سخنش از بوطیقای شگفتی پیروی می‌کند. باید برجسته‌ترین شاخصِ سطح فکری طریق غریب او را استفادۀ گسترده از اشارات و باورهای مختلف و متنوّع دانست. آگاهی‌های گونه‌گون شاعر، چون با تخیّل سرشار و طبع نوجوی او درهم می‌آمیزد، مضامین، تعابیر، و تصاویر بدیع و رنگارنگ آفریده می‌شود. گاه ظرافت و باریکی این پیوند، چنان است که جز با کندوکاو و ژرف‌نگری خاص در منابع، نمی‌توان تاروپود نهان و آشکار سخن را از هم جدا کرد.
همین پشتوانۀ فرهنگی گسترده و متنوّع، از یکسو، کار شرح و تصحیح دیوان او را هرچه بیشتر دشوار کرده و از سوی دیگر، علّت دیرآشنایی شاعر شده است، به گونه‌ای که جز خواص، کمتر کسی تاب و توان همدمی با او را دارد. به نظر میرسد که خاقانی بیش از دیگر نوابغ ادب ایران زمین از آگاهی های خود در جهت آفرینش‌های ادبی بهره برده، چنانکه پنداری برای همین آفرینش‌های بدیع، این همه دانش‌اندوزی کرده است.
خاقانی شاعری صاحب سبک است. «طریق غریب» او تئوری خاص خود را دارد. او از نخستین شاعران پارسی است که رفتار هنری ویژه و سازمانمندی را در پیش گرفته و سخنش از بوطیقای شگفتی پیروی می‌کند. باید برجسته‌ترین شاخصِ سطح فکری طریق غریب او را استفادۀ گسترده از اشارات و باورهای مختلف و متنوّع دانست. آگاهی‌های گونه‌گون شاعر، چون با تخیّل سرشار و طبع نوجوی او درهم می‌آمیزد، مضامین، تعابیر، و تصاویر بدیع و رنگارنگ آفریده می‌شود. گاه ظرافت و باریکی این پیوند، چنان است که جز با کندوکاو و ژرف‌نگری خاص در منابع، نمی‌توان تاروپود نهان و آشکار سخن را از هم جدا کرد.
«اشارات طبی خاقانی و کتاب پنجوش (سلامت دفتر چهارم شرح مشکلات خاقانی)» عنوان مقاله‌ای نگاشته سعید مهدوی‌فر است که در شماره ۷۸ کتاب ماه ادبیات منتشر شده است.
برای بهره‌گیری از متن کامل این مقاله بر روی گزینه دریافت فایل کلیک کنید.