میراث مکتوب- نشستِ افتتاح کارگاه های آموزشی نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی با حضور بلرام شِکلا رایزن فرهنگی هندوستان در ایران، شهروز فلاحت‌پیشه معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی، علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، معاون، مدیران و جمعی از استادان زبان و ادبیات فارسی از کشور هندوستان و بنگلادش برگزار شد.
در ابتدای این نشست فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران ضمن خوش آمدگویی به استادانِ زبان و ادبیات فارسی از کشورهای هندوستان گفت: با توجه به وجود میراث غنی در ایران فرهنگی و ایران اسلامی و همچنین مشترکات فرهنگی میان ایران، هندوستان و بنگلادش، سفر استادانِ زبان و ادبیات فارسی به ایران از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به عنوان نهاد مرجع و حافظ میراث کهن ایرانیان آغاز شده است.
وی ادامه داد: در این حضورِ یک هفته ای، کارگاه های آموزشی متعددی با موضوع نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی و کارگاه آموزش آشنایی با نسخه های ارزشمند خطّی به زبان های کهن و باستان ایران همچون اوستایی، پهلوی، پازند و پارسی نویسی برگزار خواهد شد.
در ادامه این نشست بلرام شِکلا رایزن فرهنگی هندوستان در ایران با بیان این مطلب که زبان فارسی در کشور هندوستان مفاهیم بسیاری دارد گفت: در ابتدا خرسند هستم که کارگاه های آموزشی نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی به منظور دانش افزایی برای استادانِ زبان و ادبیات فارسی کشورهای هندوستان و بنگلادش برگزار می شود.
رایزن فرهنگی هندوستان ادامه داد: کشور هندوستان مهد علم و فرهنگ است که بذرهای فرهنگی، ادیان و مذاهب مختلف در آنجا نگهداری می شود. اما جایگاه زبان و ادبیات فارسی در میراث مردمان ما از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. بیش از نیم میلیون نسخ خطّی در کشور هندوستان وجود دارد که غنی ترین نسخِ مربوط به نسخ خطّی زبان فارسی است. در واقع پل ارتباطی ما با کشور ایران اشتراکات زبان فارسی است که با برپایی چنین برنامه هایی این ریسمان فرهنگی را بیش از پیش تقویت می کنیم.
بلرام شکلا تصریح کرد: هند با کشورهای گوناگونی روابط سیاسی و اقتصادی دارد، اما ارتباط ما با ایران از جنس سیاسی نیست و از گذشته دور تا کنون قرابت، هم ریشگی و برادری با یکدیگر داشته ایم. به این معنا که دولتمردان می آیند و می روند ولی زبان فارسی به واسطه اساتید و دلسوختگان فرهنگ برای نسل های آینده می مانند.
شهروز فلاحت‌پیشه معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی با بیان این مطلب که این بنیاد در بیش از 60 کشور در حوزه گسترش زبان و ادب فارسی فعالیت می کند؛ گفت: بنیاد سعدی در کشورهای متعددی در حوزه گسترش زبان و ادب فارسی فعالیت می کند اما توجه ویژه ای به آموزش زبان فارسی در کشورهای هند و ترکیه دارد. به همین منظور دفاتر تحقیقات زبان و ادب فارسی در این دو کشور به شکل ویژه فعالیت می کنند.
وی اظهار داشت: آنچه به عنوان زبان و ادب فارسی در کشور هند موجود است در واقع میراث این کشور به شمار می رود. در همین راستا در سال 2023 تدریس زبان فارسی به عنوان یک زبان کلاسیک در هندوستان تصویب شده است.
علیرضا مختارپور رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران ضمن خوش آمدگویی به مهمانان و استادان زبان و ادبیات فارسی هند و بنگلادش، گفت: متاسفانه این روزها در کشور ما حمله ناجوانمردانه و تروریستی به هموطنان عزیزمان صورت گرفته است و تعدادی از کودکان، زنان و مردان به خاک و خون کشیده شده اند که از جمله یکی ازهمکاران ما در مرکز اسناد و کتابخانه ملّی استان کرمان، هشت تن از عزیزانِ خود را از دست داده است. بنده هم صحبت های خود را از همین زاویه آغاز می کنم.
وی ادامه داد: عصر فعلی را به جریان های مختلفی چون فرهنگ، ضدّ فرهنگ، اخلاق، ضدّ اخلاق، ادب، ضدّ ادب، انسان و ضدّ انسان می توان تقسیم کرد که متاسفانه جریان های ضدّ اخلاق، ضدّ فرهنگ و ضدّ انسان به نهایت سبعیت و درنده خویی خود رسیده و به هیچ ارزشی نه به جان انسان و نه میراث کهن در عالم پایبند نیستند. در همین دو ماه اخیر شاهد بودیم که رژیم صهیونیستی کتابخانه عمومی و مرکز اسناد غزه را از بین بُرد. بنابراین نه برای جان انسان ها و نه برای دین انسان ها احترام و ارزش قائل نیستند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران با بیان این مطلب که ارزش در دین اسلام کتاب، اخلاق و انسان است؛ گفت: پیامبر ما حضرت محمد (ص) برای تکمیل مکارم اخلاقی مبعوث شد و امر نبوت با کلمه اقْرَأْ که امر به خواندن است، آغاز شده و در نهایت سوگند خداوند در قرآن هم به نام قلم است و در عین حال انسان در روزهای بازپسین بازهم با امر خواندن و کتاب که همانا کتابِ وجود و عملکرد انسان است، سر و کار دارد. یعنی وجود آدمی به کتاب محصّل و مختوم تبدیل می شود و ارزیابی بشر منوط به کتاب عملکرد او است .
مختارپور ادامه داد: همین محتوا و فرهنگ در میراث ایرانیان و در زبان و ادب فارسی بیشترین و بهترین حضور را دارد. انسان اهلِ مطالعه در کدام زبان می تواند معارفِ اخلاقی، صلح ، مدارا ، انسانیت و مهربانی را یکجا با هم بیابید که به اعتقاد بنده این عناوین عناصر اصلی میراث کهن زبان فارسی است که در نسخ خطّی، آثار ادبی، آثار دینی و آثار فرهنگی به کرات به بهترین شکل آمده است و طبیعتا شما استادانِ زبان و ادب فارسی به محتوای این آثار نیز توجه ویژه دارید.
وی در پایان تاکید کرد: شما استادان فن در زبان و ادبیات فارسی به دور از نگاه تاجرمابانه نسبت به این میراث، می خواهید از دل این نسخ حرف سعدی، حافظ، نظامی و دیگر عرفا، فلاسفه و دانشمندان علوم مختلف را دریابید. زیرا آنها بودند که این جهان متعالی را ساختند و از این پس هم با حضور انسان های مهربان، دیندار و با اخلاق باید ساخته شود. بنابراین فرقی نمی کند در چه قرنی زندگی می کنیم زیرا جهان همواره با انسان، ضدّ انسان، اخلاق و ضدّ اخلاق مواجه است و آنچه می تواند نسل های بعدی به خصوص جوانان را به جریان دین، اخلاق و مدارا در تمام نقاط جهان پیوند دهد؛ همین میراث کهن، نسخه ها و از همه مهمتر شما استادانِ گرامی هستید که می توانید معارف و فرهنگ را به بهترین زبان به نسل های بعد منتقل کنید.
لازم به توضیح است هفت کارگاه تخصصی آموزش نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی برای استادان زبان و ادبیات فارسی از کشورهای هندوستان و یک نشست تخصصی با عنوان « فرهنگ ها و دستور زبان های فارسی نگاشته شده در شبه قاره هند» امروز 18 دی ماه برگزار می شود.
منبع: سازمان اسناد وکتابخانه ملّی ایران