میراث مکتوب – کتاب گفتگوهایی در باب تاریخشناسی و تاریخنگاری مشتمل بر هشت گفتگو از سوی پژوهشکده تاریخ اسلام منتشر شد.
این گفت‌وگوها مستخرج از نشست‌های تخصصی گروه جریانهای فکری در باب تاریخ نگاری است.
در دیباچه این کتاب آمده است: «در چند سال اخیر، اهل تاریخ در ایران توجه قابل ملاحظهای به مباحث نظری دانش تاریخ نمودهاند. اگرچه از این حیث در ابتدای راهیم، اما پیداست که این توجهات، چه تأثیرات تعیینکنندهای در پژوهشهای تاریخی به جا گذاشته است. حال در دپارتمانهای تاریخ، غلبه با رویکرد علمی و روشمحور به دانش تاریخ است. عموم رسالههای دانشگاهی که در رشته تاریخ نوشته میشود، اگر بر پایه اسلوبهای روشی مطلوبی هم نگارش نیافته باشند، حداقل دغدغه روش و به کار گیری آن را با خود به یدک میکشند. معنای این اتفاق میمون آن است که حرکت به سمت تاریخورزی علمی و روشمند آغاز شده است.»
کتاب در دو فصل و هشت گفتار تنظیم شده است: فصل نخست با عنوان «تاریخشناسی» مشتمل بر چهار گفتگو و فصل دوم «تاریخنگاری مسلمانان» حاوی چهار گفتگو است.
بخش نخست این اثر، با عنوان تاریخشناسی مشتمل بر چهار اقتراح و گفتگو در باب مباحث بنیادین دانش تاریخ است. گفتار نخست، با عنوان «مفاهیم بنیادین دانش تاریخ» گفتگو با دکتر محمدعلی اکبری است. در این گفتار دکتر اکبری مفاهیم اساسی علم تاریخ همچون تاریخ، علم تاریخ، تاریخنگاری، وقایع‌نگاری، تاریخ نظری و … را تشریح نمودهاند.
گفتار دوم فصل نخست «معرفت شناسی و روش شناسی تاریخی» گفتگو با دکتر حسین مفتخری است. این گفتگو به دنبال تبیین روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تاریخی است. دو مفهوم اساسی در مباحث روشی دانش تاریخ که تبیین درست و دقیق آنها میتواند بینش نظری تاریخ پژوهان را در مواجهه با مقولات تاریخی ارتقاء بخشد.
گفتار سوم با عنوان «پارادایم تاریخ نگری و تاریخ نگاری مدرن»، گفتگو با دکتر داریوش رحمانیان و گفتار چهارم «پست مدرنیسم و تاریخنگاری»، گفتگو با دکتر حسینعلی نوذری است. این دو گفتگو، به تاریخنگری و تاریخنگاری مدرن و پستمدرن اختصاص یافته است.
بخش دوم این مجموعه، به چهار گفتگو در باب تاریخنگاری مسلمانان اختصاص دارد.
دکتر صادق آیینه‌وند در گفتگوی نخست با عنوان «جایگاه تاریخ و علم تاریخ در نصوص اسلامی و تمدن مسلمانان»، به جایگاه علم تاریخ در نصوص اسلامی به ویژه قرآن کریم پاسخ داده است. دکتر آیینه‌وند با اشرف به جدیدترین پژوهشها در جهان عرب درباره علم تاریخ و جایگاه آن در قرآن کریم، به تبیین دیدگاههای جدیدی در جهان عرب در باب تاریخشناسی و تاریخنگاری پرداخته است.
«تاریخنگری و تاریخنگاری مسلمانان در سده‌های نخست هجری»، موضوع گفتگوی دوم این فصل با دکتر علیمحمد ولوی است. بدون تردید دو سده نخست هجری از حیث بستر شکلگیری تاریخنگاری مسلمانان و سمت و سویی که نگرش تاریخی مسلمانان پیدا میکند، بسیار حائز اهمیت است. در این گفتگو، سعی شده است رویکردهای نخستینی که در نگرش و نگارش تاریخی مسلمانان تکون یافته، تبیین گردد.
«مؤلفه‌های تاریخنگاری در سرزمینهای مغرب اسلامی»، موضوع گفتگوی سوم با حجت‌الله جودکی و دکتر عبدالله ناصری طاهری است. تحولات مغرب اسلامی از حیث تاریخنگاری به شدت متأثر از آثار و اندیشه‌های ابن‌خلدون است، از همین رو این گفتگو نیز سمت و سوی ابن‌خلدونی یافته است.
گفتگوی پایانی این بخش به «مؤلفه‌های تاریخنگاری هند اسلامی»، با دکتر فتح‌الله مجتبایی اختصاص یافته است. ویژگیهای تاریخنگاری هند اسلامی و شکلگیری نحله‌های ناسیونالیستی در تاریخنگاری هند معاصر، از مهمترین پرسشهای این بخش است.
این گفتگوها به کوشش دکتر حسن حضرتی و دکتر عباس برومند اعلم توسط انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام و با قیمت ۸۰۰۰ تومان در ۲۳۶ صفحه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
این گفت‌وگوها مستخرج از نشست‌های تخصصی گروه جریانهای فکری در باب تاریخ نگاری است.
در دیباچه این کتاب آمده است: «در چند سال اخیر، اهل تاریخ در ایران توجه قابل ملاحظهای به مباحث نظری دانش تاریخ نمودهاند. اگرچه از این حیث در ابتدای راهیم، اما پیداست که این توجهات، چه تأثیرات تعیینکنندهای در پژوهشهای تاریخی به جا گذاشته است. حال در دپارتمانهای تاریخ، غلبه با رویکرد علمی و روشمحور به دانش تاریخ است. عموم رسالههای دانشگاهی که در رشته تاریخ نوشته میشود، اگر بر پایه اسلوبهای روشی مطلوبی هم نگارش نیافته باشند، حداقل دغدغه روش و به کار گیری آن را با خود به یدک میکشند. معنای این اتفاق میمون آن است که حرکت به سمت تاریخورزی علمی و روشمند آغاز شده است.»
کتاب در دو فصل و هشت گفتار تنظیم شده است: فصل نخست با عنوان «تاریخشناسی» مشتمل بر چهار گفتگو و فصل دوم «تاریخنگاری مسلمانان» حاوی چهار گفتگو است.
بخش نخست این اثر، با عنوان تاریخشناسی مشتمل بر چهار اقتراح و گفتگو در باب مباحث بنیادین دانش تاریخ است. گفتار نخست، با عنوان «مفاهیم بنیادین دانش تاریخ» گفتگو با دکتر محمدعلی اکبری است. در این گفتار دکتر اکبری مفاهیم اساسی علم تاریخ همچون تاریخ، علم تاریخ، تاریخنگاری، وقایع‌نگاری، تاریخ نظری و … را تشریح نمودهاند.
گفتار دوم فصل نخست «معرفت شناسی و روش شناسی تاریخی» گفتگو با دکتر حسین مفتخری است. این گفتگو به دنبال تبیین روش‌شناسی و معرفت‌شناسی تاریخی است. دو مفهوم اساسی در مباحث روشی دانش تاریخ که تبیین درست و دقیق آنها میتواند بینش نظری تاریخ پژوهان را در مواجهه با مقولات تاریخی ارتقاء بخشد.
گفتار سوم با عنوان «پارادایم تاریخ نگری و تاریخ نگاری مدرن»، گفتگو با دکتر داریوش رحمانیان و گفتار چهارم «پست مدرنیسم و تاریخنگاری»، گفتگو با دکتر حسینعلی نوذری است. این دو گفتگو، به تاریخنگری و تاریخنگاری مدرن و پستمدرن اختصاص یافته است.
بخش دوم این مجموعه، به چهار گفتگو در باب تاریخنگاری مسلمانان اختصاص دارد.
دکتر صادق آیینه‌وند در گفتگوی نخست با عنوان «جایگاه تاریخ و علم تاریخ در نصوص اسلامی و تمدن مسلمانان»، به جایگاه علم تاریخ در نصوص اسلامی به ویژه قرآن کریم پاسخ داده است. دکتر آیینه‌وند با اشرف به جدیدترین پژوهشها در جهان عرب درباره علم تاریخ و جایگاه آن در قرآن کریم، به تبیین دیدگاههای جدیدی در جهان عرب در باب تاریخشناسی و تاریخنگاری پرداخته است.
«تاریخنگری و تاریخنگاری مسلمانان در سده‌های نخست هجری»، موضوع گفتگوی دوم این فصل با دکتر علیمحمد ولوی است. بدون تردید دو سده نخست هجری از حیث بستر شکلگیری تاریخنگاری مسلمانان و سمت و سویی که نگرش تاریخی مسلمانان پیدا میکند، بسیار حائز اهمیت است. در این گفتگو، سعی شده است رویکردهای نخستینی که در نگرش و نگارش تاریخی مسلمانان تکون یافته، تبیین گردد.
«مؤلفه‌های تاریخنگاری در سرزمینهای مغرب اسلامی»، موضوع گفتگوی سوم با حجت‌الله جودکی و دکتر عبدالله ناصری طاهری است. تحولات مغرب اسلامی از حیث تاریخنگاری به شدت متأثر از آثار و اندیشه‌های ابن‌خلدون است، از همین رو این گفتگو نیز سمت و سوی ابن‌خلدونی یافته است.
گفتگوی پایانی این بخش به «مؤلفه‌های تاریخنگاری هند اسلامی»، با دکتر فتح‌الله مجتبایی اختصاص یافته است. ویژگیهای تاریخنگاری هند اسلامی و شکلگیری نحله‌های ناسیونالیستی در تاریخنگاری هند معاصر، از مهمترین پرسشهای این بخش است.
این گفتگوها به کوشش دکتر حسن حضرتی و دکتر عباس برومند اعلم توسط انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام و با قیمت ۸۰۰۰ تومان در ۲۳۶ صفحه در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
ابن خلدونانتشارات پژوهشکده تاریخ اسلامپژوهشکده تاریخ اسلامتاریخ‌شناسیتاریخ‌نگاریحسن حضرتیحسین مفتخریحسینعلی نوذریداریوش رحمانیانصادق آیینه‌وندعباس برومند اعلمعبدالله ناصری طاهریعلیمحمد ولویفتح‌الله مجتباییگفتگوهایی در باب تاریخشناسی و تاریخنگاریمؤلفههای تاریخنگاری هند اسلامینحلههای ناسیونالیستیهند