میراث مکتوب- کتاب «رامهرمز در گذر تاریخ»، پژوهشی است به قلم حسن خادمی رامهرمزی که توسط انتشارات منجی به زیور طبع آراسته گردیده است.
حسن خادمی رامهرمزی، مؤلف کتاب، سال 1338 از یک پدر و مادر رامهرمزی در بندر ماهشهر به دنیا آمد. اما سی سال از زندگیش را در شهر نفتی امیدیه و منطقۀ نفت‌خیز آغاجاری به سر برد. وی دارای دکترای تاریخ از دانشگاه عثمانیا حیدرآباد کشور هندوستان میباشد.
کتاب رامهرمز در گذر تاریخ، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد او در دانشگاه اصفهان میباشد که در سال 1384 از آن دفاع کرد. این کتاب در ردۀ تاریخ محلی، و در 6 فصل و 192 صفحه، توسط انتشارات منجی و با هزینۀ نویسنده، در سال 1389 به زیور طبع آراسته گردیده است.
کتاب مروری بر 4 هزار سال از تاریخ پر نشیب و فراز رامهرمز میباشد. فصل‌های شش‌گانۀ کتاب در یک تسلسل تاریخی، دوران ایلام باستان تا دورۀ پهلوی اول را در بر می‌گیرد. خواننده ضمن آگاهی از روند بالندگی شهر رامهرمز، از حوادث و اتفاقاتی که بر این شهر و نواحی اطراف آن در گذشته رفته است، آگاه می‌شود.
شهر رامهرمز مورد توجه شاهان ساسانی و محل ضرب سکه از دوران باستان تا دورۀ صفوی بوده است. حادثۀ فتح رامهرمز به دست اعراب مسلمان بسیار قابل تأمل است. قیام زنگیان علیه بنی عباس و حضور آنان در شهر رامهرمز، آمدن یعقوب لیث صفاری قهرمان ایرانی مبارزه با خلافت عباسی به رامهرمز، از جمله مسائلی است که در این کتاب به آن اشاره شده است.
اوج رشد و کمال شهر رامهرمز در دورۀ آل‌بویه است که این شهر را تبدیل به یکی از مراکز بزرگ فرهنگی و اقتصادی ایران کرد. یکی از فراز های مهم تاریخ رامهرمز، که نویسندگان کمتر به آن توجه کرده‌اند، قیام مدافعان رامهرمز به رهبری قاضی مولانا قطب‌الدین علیه حمله سلطان احمد جلایر به این شهر میباشد. جنبش محمد مشعشعی در دوره صفوی و اقدامات جانشینان وی در رامهرمز از دیگر فرازهای تاریخ شهر رامهرمز است که در این کتاب مورد توجه نویسنده بوده است.
رامهرمز در دورۀ افشاریه و زندیه و دلایل حضور نادر شاه افشار و کریم خان زند در رامهرمز نیز در این کتاب آمده است. اقدامات محمدتقی خان بختیاری، حضور فتحعلی شاه قاجار، ماجرای واسموس، جاسوس آلمانی در رامهرمز، از حوادث مهم رامهرمز در دورۀ قاجار میباشد که در این کتاب بررسی شده است.