میراث مکتوب- هنرمندان بزرگ مایۀ رشد و تعالی فرهنگ و تمدن ملتها محسوب میشوند و روح مهربانی و زیبایی را در کالبد هویت ملی میدمند. ایران طی صدها سال هنرمندان بسیاری را در دامان هنرپرور و مهرآفرین خود پرورده است. هنرمندانی که با خلق آثار ارزشمند حیرتافزای چشم جهانیان شدهاند و عظمت و رازآمیزی فرهنگ دیرسال ایران را به رخ آنان کشیدهاند. بزرگان عرصۀ خوشنویسی نیز با خلق آثار چشمنواز و بیبدیل سهم بسزایی در معرفی فرهنگ و تمدن ایران و انتقال دانش بشری داشتهاند و بدین نادرهکاری سزاوار ستایش و تحسیناند. یکی از این هنرمندان گرانمایه استاد علی راهجیری، مشهور به زبدة الکتّاب، است.
علی راهجیری، فرزند سرهنگ ابوطالب راهجیری، در سال ۱۳۱۷ در خانهای در همسایگی مسجد ملّاعلیمحمد در محله سبزهمیدان رشت دیده به جهان گشود. او همزمان با تحصیل در دبستان عنصری، به خواست پدر، تحصیلات دینی و ادبی خود را نزد شیخ باقر نخعی نوری کجوری پی گرفت. اولین معلم خط و مشوّق او در خوشنویسی علی عبد عاصی گیلانی آموزگار دبستان عنصری بود. او پس از مهاجرت به تهران در مکتب استادان بزرگ خوشنویسی همچون زرینخط، محمّد فرزیب، ابوالفضل موسوی کجوری، حسن و حسین میرخانی و علی اکبر کاوه پرورش یافت. او همچنین در آن ایّام با مرحومان علّامه جلالالدّین همایی اصفهانی و میرزا احمدخان بهمنیار کرمانی معاشر و مجالس بود و در علوم ادبی از ایشان بهرهمند میشد. لقب زبدةالکُتّاب را استادش علیاکبر کاوه به او داد و به خط خود نوشت: «جناب آقای استاد علی راهجیری الحق زبدةالکتّاب عصر حاضر محسوب میشوند و به خوبی از عهدۀ کتابت بر می آیند. علی اکبر کاوه ۲۶/۵/ ۶۵».
حاصل چندین دهه فعالیت هنری او نگارش ۲۳ جلد کتاب به خط خوش نستعلیق و شکسته نستعلیق است. برخی آثار کتابتی او عبارتند از: مناجات پیر هرات، صد پند لقمان، کتاب مُلستان اثر میرزا ابراهیم مدایحنگار، منتخب مناجاتنامۀ خواجه عبدالله انصاری، ترجیعبند هاتف اصفهانی، ترکیببند عاشورایی و درّ اشک.
فعالیت استاد راهجیری منحصر به کتابت نیست. اطلاعات ایشان دربارۀ تعلیم نستعلیق و شناخت ابزار خوشنویسی به گونهای است که از او با عنوان دانشنامۀ خوشنویسی یاد میکنند. در میان آثار پژوهشی این خوشنویس نامدار کشور و از نتایج شش دهه فعالیت علمی ایشان میتوان از تذکرۀ خوشنویسان معاصر، تاریخ مختصر خط، سیر خوشنویسی در ایران، زندگانی و آثار عمادالکتّاب، تذکره خوشنویسان ایران (۳ جلد) و خوشنویسان قاجار نام برد.
چندی پیش، در ۱۴ مرداد ۱۳۹۸، مراسم نکوداشت این استاد بزرگ، به همت شهرداری تهران و موزۀ خوشنویسی ایران در آن موزه برگزار شد.
متن یادداشت استاد راهجیری:
مرکز سازمان میراث مکتوب
یکی از اعضای مؤثر و محترم سازمان پژوهشی و انتشاراتی میراث مکتوب به ریاست جناب ایرانی و عضویت خانم پیری که از دلباختگان عشّاق و خدمتگزاران صدیق و کوشای توسعۀ فرهنگ و ادب پارسی است از این بنده بخواستند که نظریۀ خود را دربارۀ کیفیت و ارزش آثار مطبوعۀ چاپ شده و منتشرۀ این بنیادِ خادم مرقوم و تقدیم کنم. یک مطالعۀ سطحی و یک نگاه کوتاه به عناوین فهرست کتب منتشره به خوبی کفایت میکند که متون نایاب و ارزندهای که از سال فیروز 1374 (سال تأسیس مرکز این سازمان) که نظم و نثر ادب فارسی را در رشتههای علوم اسلامی احتوا میکند، خوشبختانه به وسیلۀ نویسندگان، قلمداران، محققان به چاپ انتقادی رسیده و بسیار از آثار ذیقیمت کهن فارسی به زیور چاپ پدرام و مورد استفاده و استفاضۀ سایر دانشمندان قرار گرفته است و بسی هم مورد استقبال بوده است. این خدمات بزرگ تحسین و تمجید همگان را برانگیخته و از طرفی هم موجبات رونق و رواج و احیا آثار سلف گردیده و تأثیرش کالشمس فی وسط السماء میدرخشد و انوار تابناک خود را پیرامون خود میپراکند و اشعۀ قوی و نافذ آن از ذروه فرقدان میگذرد و بر کسانی که از این دریای عوارف و متعارف بهرهمند میشوند سایه میافکند و شادابی میآفریند.
خدمات جناب ایرانی و مجموعه همکاران این نیکو بنیاد مأجور و سعیشان مشکور باد. ایدون باد.
دکتر راهجیری/ سوم شهریور ماه 98»