میراث مکتوب- میراث مکتوب در شُمار نهادهای فرهنگی قابل احترام است. اگر بنا باشد در تاریخ فرهنگِ ایرانی، نامی از جمهوری اسلامی بماند، در یادکرد چنین نهادهایی خواهد ماند و بَس. میراث مکتوب، آب‌روی فرهنگ ایرانی است. فخرِ اصحاب اندیشه است. مایهٔ مباهات و مبالات ادبیات ایران است.
باغی است دلفروز و سرایی است دلگشای / فرخنده باد بر ملک این باغ و این سرای!
در باب جایگاه و پایگاه میراث مکتوب در نشر میراثِ ادبی ایران، سخن‌ها بسیار است. کارنامه و بارنامه اکبر ایرانی سنگین و ثقیل است.
چشم بَد دور باد کز او / زنده شد نام نيک و نام هنر!
این‌روزها، در باب میراث مکتوب بسیار گفته‌اند و شنیده‌اید. من به جانب دیگری از نقش این نهاد اشاره می‌کنم و آن، گرد هم آوردن اهالی فرهنگ و هنر است. جمع‌کردن اصحابِ علم و فرهنگ، کارِ کارستان اکبر ایرانی و همکاران اوست. در زمانه‌ای که سیاستِ زمانه، غوغاگر پریشانی و تشویش است، میراث مکتوب منادی جمعیت است و بی‌صدا، بی‌حاشیه، بی‌منت، بی‌جار و جنجال و هیاهو، اسباب جمع دارد و کسب جمعیت از پریشانی می‌کند.
یک دهه پس از انقلاب، بسیاری از اصحاب فرهنگ و هنر که از بنگاه‌ها و بنیادهای فرهنگی سابق رانده شده بودند یا از دانشگاه‌ها کنار گذاشته شده بودند، در نهادهایی مثل بنیاد دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و میراث مکتوب جمع شدند. کاری که میراث مکتوب و دائرةالمعارف کردند، همان کاری است که حبیب یغمایی با مجله یغما می‌کرد، ایرج افشار و احسان یارشاطر با راهنمای کتاب می‌کردند، خانلری با مجله سخن و بنیاد فرهنگ ایران می‌کرد و دیگران با بنگاه ترجمه و نشر کتاب و فرانکلین.
میراث مکتوب و دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در برافروختن چراغی کوشیدند که اطرافش اصحاب فرهنگ ایرانی جمع شدند. هرچه دیگران پراکنده کردند، بجنوردی و ایرانی صلای جمع در دادند. نشست‌های ماهانه میراث را ببینید. مجمع شاهدان دو عالم است. یک‌سو علی‌اشرف صادقی شمع محفل است، سوی دیگر محمود عابدی می‌درخشد. جانبی ژاله آموزگار محفل‌افروز است و طرفی اصغر دادبه پرتو افشانی می‌کند. زمانی حسن انوری و مهدی محقق میر میدان‌اند و وقتی اکبر ثبوت و هادی عالم‌زاده، چشم و چراغ جمع‌اند.
چه خوب که مجلات میراث، گرفتار بازی نشریات دانشگاهی نیستند و در این بازار مکاره، آب‌رو می‌خرند و به دنیا نشان می‌دهند که اینجا هم چراغی روشن است!
کاشکی چون اکبر ایرانی در حوزه‌های دیگر ادبی هم بودند. اگر عقلانیتی باشد، دولت باید حامی چنین جمع‌هایی باشد تا آدم‌ها را نگه دارد تا جامعه را نگه دارد. اکبر ایرانی یکی است، همچنو بیش باد!
مهدی سعیدی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی