در این نشست اصول اساسی و بنیادین برای فهرستنویسی نسخههای خطی در کتابخانهها و گنجینههای این نسخهها مورد بررسی و بحث قرار گرفت.
سیدمحمد طباطبایی پژوهشگر نسخههای خطی در نشست «آشنایی با اصول فهرستنویسی نسخههای خطی» با اشاره به اهمیت کتابشناسی در زمینه فهرستنویسی گفت: کتابشناسی، جان و نسخه شناسی، کالبد است. فهرستنگاری نیازمند سالها خون دل خوردن است. اساسی ترین مشکل این حوزه، اشتراک لفظی میان فهرست نویسی کتابداری و فهرستنگاری خطی است.
وی افزود: فهرستنگاری خطی، کار بسیار حساس و دشواری است که برخی این فعالیت را تنزل دادهاند که اصلیترین دلیل آن نیز جهل است. نخستین گام در فهرست نگاری خطی، کتاب شناسی است. گاهی فهرستنگار با اثری روبهرو میشود که سر و ته آن مشخص نیست و کارشناس مجبور است برای یافتن نام مؤلف از آغاز تا پایان آن را مطالعه کند؛ تلاشی که ممکن است به نتیجه نرسد.
طباطبایی با بیان این مطلب که فهرستنگار آثار اسلامی باید بیش از پنج سال عمر خود را صرف یادگیری درسهای حوزه کند، یادآور شد: فهرستنگار آثار اسلامی باید به زبان عربی حوزه های قدیم، اصول فقه، رساله عروض و منطق آشنا و مسلط باشد. همچنین باید با دورۀ مقدمات حوزه نیز آشنا شود.
سخنران نشست «آشنایی با اصول فهرستنویسی نسخههای خطی» با تاکید بر اهمیت کتابشناسی و تسلط به زبان عربی در حوزه فهرستنگاری افزود: فهرستنویسی که به کتاب آشنایی نداشته باشد، چگونه میتواند نسخههای خطی را بررسی و معرفی کند. همه مآخذ کتاب شناسی ما به زبان عربیاند، بنابراین فهرست نگار باید به زبان عربی نیز مسلط باشد.
وی در ادامه با اشاره به روش تدریس عبدالحسین حائری استاد برجسته نسخه شناسی گفت: استاد حائری به صورت عملی به آموزش میپرداخت و همیشه از ایجاد رشتۀ نسخه شناسی در دانشگاه نگران بود و اعتقاد داشت اگر پنج نسخه نویس مطرح بتوانند پنج نسخه نویس ماهر تربیت کنند، کفایت میکند.
طباطبایی ادامه داد: فهرستنویسی از دو بخش عمده کتابشناسی و نسخهشناسی تشکیل شده که کتابشناسی بسیار مهمتر از نسخهشناسی است. کتاب شناسی، یعنی باید موضوع علم تشخیص داده شود. کتابشناسی جان و نسخهشناسی کالبد است.
این نسخهشناس با تاکید بر اهمیت کتابشناسی در فهرستنگاری افزود: کتابشناسی مرد گود میخواهد. شناخت مؤلف به میزان آشنایی رجال نیز بستگی دارد و هرچه میزان این آشنایی بیشتر باشد، یافتن مولف آسانتر است. سختترین مرحله فهرستنویسی، پیدا کردن مولف است.
وی گفت: گاهی پیدا کردن مولف، یک ماه زمان میبرد. پیدا کردن نام مولف و نام کتاب مانند شکار کردن است، باید دایرۀ جستوجو را کوچک کنیم تا شاید به نام مؤلف و کتاب برسیم.
طباطبایی در ادامۀ نشست «آشنایی با اصول فهرستنویسی نسخههای خطی» تأکید کرد: این امکان وجود دارد که نویسنده در اثرش به آثار دیگر ارجاع داده باشد که در این صورت با تطبیق نسخهها میتوان به نام مولف پی برد. رمز شناسایی بسیاری از مجهولات، مقایسه است.
این کارشناس نسخههای خطی ادامه داد: استاد حائری معتقد بود که در پهنه نسخههای خطی اسلامی، دو ساحت بلاتکلیف، یکی مولفان بیمولَف و دیگری مولفات بی مولِف داریم. یعنی کتابهایی که صاحب آنهای مشخص نیست و مولفانی که با وجود نام آثارشان مصداق خارجی ندارند.
ششمین جشنواره فرهنگی هنری ماه هشتم به مناسبت دهه کرامت از 6 شهریور 1393 خورشیدی، در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک آغاز شده و تا 16 شهریور ادامه مییابد. نشستهای تخصصی و کارگاههای آموزشی در حوزه هنرهای سنتی ایرانی- اسلامی، به همراه تور «یک روز میهمانی در کتابخانه و موزه ملی ملک» از جمله برنامههای این جشنواره به شمار میآید.