میراث مکتوب – امروز چهارشنبه دوم شهریور 1394 است. ساعت 10/30 صبح. اينجا بهارستان، کتابخانۀ مجلس. صدای جمعيت بلند مي‌شود:«لااله الا الله» و پيكر استاد عبدالحسین حائری بر شانه هایی اندک قرار می گیرد.
امروز آنان که آمدند و در سوگ استاد سخن گفتند به یک نکتۀ مشترک اشاره کردند که استاد عمر خود را در راه خدمت به ایران و میراث گرانبهای کشورمان صرف کرد، اما ما برای او چه كرديم؟ دريغ از بدرقه ای كه شايستۀ استادی چون عبدالحسین حائری باشد.
نیک می دانیم كم نيستند شاگردان، استادان دانشگاه و دانشجويانی كه آثار استاد، راهنما و راهگشای آن ها در تحقيق و تدريس بوده است. كم نيستند و كم نخواهند بود كسانی كه از فهرست های استاد استفاده كرده و خواهند كرد. اما باور كنيد كه كم بودند، وقتی كه پيكر او را از روی زمين بلند می كردند تا برای آخرين بار بدرقه اش كنند. هر چه فكر می كنم، كه كجا بودند آن‌ها كه بايد باشند، پاسخي ندارم! می‌گويند انسان وقتی بزرگ می شود، متعلق به خانواده يا خودش نيست، بلكه متعلق به همۀ مردم است؛ اما اين بزرگ كه همۀ دغدغه اش نگهداری و حفاظت از میراث مکتوب کشور بود، چرا اين همه غريب بدرقه شد؟
تاریخ علم را بر اساس نسخه های خطی احیا کنیم
آیت الله سید مصطفی محقق داماد، رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی که از کودکی با استاد حائری مأنوس بوده است، در مراسم تشییع پیکر استاد حائری گفت: محیی الدین ابن عربی می نویسد که من ابن رشد را در دوران کودکی دیده بودم و دیگر او را ندیدم تا بسیار سالهای بعد که روزی که پس از درس، به من گفتند ابن رشد از دار دنیا رفته و جنازۀ او را هم اکنون به این شهر می آورند. به همراه شاگردانم به استقبال جنازۀ ابن رشد رفتیم. ابن رشد فیلسوفی بزرگ است و فقیهی بسیار نامدار بود. از دور دیدم جنازه او را در تابوت می گذارند و آثار و مکتوبات او در طرف دیگر قرار گرفته بود تا توازن این پیکر و این تابوت روی استر حفظ شود. ناگهان یکی از شاگردان خوش ذوقم، شعری آواز کرد: «هذا الحکیم و هذه الاثار» یعنی این حکیم است (یعنی ابن رشد) و سوی دیگر آثار اوست و من دنبالۀ او را با این بیت «یا لیت شعری هل اتت آماله» ادامه دادم (کاش می دانستم او به آرزوهایش رسید یا خیر؟). سخن این است فردی مانند استاد عبدالحسین حائری که من از کودکی تا به امروز شاهد تلاشش بودم جز عشق به تحقیق و حفظ آثار و معرفی ارزشهای علمی کار دیگری انجام نداد و با تمام مناعت طبع به کارش عشق می ورزید و حال سؤال من اینجاست آمال و آرزوهای او چه بود و از زندگی چه می خواست؟ ای کاش می دانستم به آرزوهایش رسیده است یا خیر؟
وی خطاب به رئیس و اعضای هیئت رئیسۀ کتابخانۀ مجلس و مجلس شورای اسلامی که در مراسم تشییع پیکر استاد حائری حضور داشتند، گفت: امروز یکی از مهمترین گنجینۀ معرفتی و میراث علمی ما، به دست شما سپرده شده است. این موضوع در کنار کارهایی مانند سیاستگذاری و تبیین قانون، به نظر من یکی از مهمترین امورات است. منافع ملی ما سرمایۀ عظیمی است که این بزرگوار (استاد حائری) تمام دغدغه اش این بود این سرمایه حفظ شود و خدای نکرده به دست بیگانگان قرار نگیرد و از کشور خارج نشود .
رئیس شورای تولیت بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، با نقل خاطره ای از استاد حائری گفت: یادم است شب پیروزی انقلاب اسلامی استاد حائری بسیار نگران بود و به من می گفت که من را به آیت الله مطهری متصل کن تا بگویم فلان نسخه در فلان جاست و اگر در این بحبوحه از دست برود، چه باید بکنیم!؟ ایشان این گونه نگران سرمایه های این کشور بود. من امروز از شما بزرگواران خواهش می کنم که ما به جای اینکه به فکر این باشیم که چه کتابی تألیف شود _ اگر چه تالیف کتاب هم در جای خودش مهم است _ باید به این فکر باشیم آنچه که کم داریم، تاریخ علم ما بر اساس تاریخ نسخ خطی ماست که این بزرگوار افتخارش این بود تاریخ علم را بر اساس نسخ خطی احیا کند.
استاد حائری مردی عالم، فقیه، عارف، ادیب بود و بهترین شاهدش این است فهرست نسخ خطی زیاد نوشته شده است اما امتیاز یک فهرست نویس این است که زمانی که فهرست نگاری می کند کتابهایی را در دست دارد از اول تا آخر درک کرده باشد و با هنرمندی گزارش دهد و به صورتی دقیق به مردم معرفی کند.
حائری بازمانده نسلی بود که امروز کمتر پرورده می‌شوند
احمد جلالی، رئیس اسبق کتابخانۀ مجلس نیز در مراسم تشییع پیکر استاد عبدالحسین حائری بیان کرد: به بهانۀ درگذشت زندهیاد حائری می خواهم نکته ای را عرض کنم که شاید در ذهن نسل جوان چندان مورد توجه نباشد گاهی چنین تصور می‌شود که توجه به میراث کهن کشور مانند حائری که عمری را صرف می‌کند تا آن را احیا کند برای تفاخر به گذشته و یادآوری نیاکان و ریشه‌های خانوادگی است اما من باید بگویم این کار برای زندگی امروز ماست. احیای میراث کشور، میراث مکتوب، مدنیت، تفکر، معرفی و پاسداشت آن در امنیت استراتژیک امروز این کشور موثر است.
وی افزود: در جهان امروز نشان دادن و تثبیت ریشه‌های تمدنی کشور اسباب حصار بزرگی برای امنیت کشور است، بنابراین پیکر نحیف که پیش روی ما آرامیده است پیکر استاد حائری در واقع سرداری بلندقامت برای پاسداشت مرزهای امنیت این کشور و این تفکر مسلمانی، تشیع، ایرانی‌گری و ایرانی بودن است. بنابر آنچه گفتم صاحبان معرفت علاقه‌مند به نسخ خطی و تمام کسانی که به زندگی امروز، ثبات و امنیت در این کشور می‌اندیشند وامدار زندهیاد حائری هستند.
حائری بازمانده نسلی بود که امروز کمتر پرورده می‌شوند. وی زمانی نسخه‌ای را فهرست می‌کرد که آن نسخه را خط به خط خوانده باشد و یکی از دلایل کندی کار وی این بود از این رو اهمیت میراث چنین شخصی برای زندگی امروز تنها برای تفاخر نیست بلکه برای امروز ماست.
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، مصطفی پورمحمدی، وزیر دادگستری، محمدرضا باهنر و سید محمدحسن ابوترابی‌فرد اعضای هیات رئیسه مجلس، رضا صالحی‌امیری، رئیس کتابخانه ملی، ، اکبر ایرانی، مدیرعامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب، مجید غلامی جلیسه مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب، دکتر محمد رجبی، حجت‌الاسلام محمد احمدی ابهری، روسای پیشین کتابخانه مجلس، محمود دعائی، مدیر مسئول روزنامه اطلاعات، حجت‌الاسلام محمد موسوی بجنوردی و … از حاضران در مراسم تشییع پیکر استاد حائری بودند.