جلسه نقد و بررسی «همدلان همزبان؛ نگاهی به زبان فارسی در کشورهای فارسی‌زبان» با حضور زهیر توکلی، شاعر و نویسنده، و ابراهیم خدایار، رایزن فرهنگی سابق ایران در تاجیکستان، برگزار شد.
خدایار در این نشست گفت: ناسیونالیست‌ها (به‌معنای مثبتش یعنی وطن‌پرست‌ها) می‌گویند باعث استمرار وطن‌دوستی می‌شود که یکی از آن‌ها مربوط به سرزمین مقدس یعنی سرزمین خاطرات است. اینجا سرزمین خاطرات ماست.
وی در ادامه تشریح کرد: در منطقه خوارزم در سده دوم ۳۵ شاعر دو‌زبانه داشتیم. ملک‌الشعرای دربار سیداحمد طبیبی پنج دیوان دارد که سه تای آن ازبکی و دو تای دیگر به زبان فارسی است. با این حال، اگر شما حالا بروید آنجا، نمی‌توانید با حتی یک نفر به زبان فارسی صحبت کنید. دیوان شعر آن ۳۵ شاعر هم از بین رفته است.
خدایار تصریح کرد: شاهزاده‌ها آن‌قدر به ایران و زبان فارسی علاقه داشتند که یکی از پادشاهان بزرگ که ۴۷ سال حکومت کرد، اسم نوه‌اش را سعدی گذاشت.
وی افزود: از سال ۱۸۷۰ تا سال ۱۹۱۷، گزیده‌شعرهای حافظ 66 بار و گزیده شعرهای بیدل 55 بار به فارسی چاپ شده. این کتاب‌ها را در مدرسه‌ها و مکتب‌ها به‌عنوان کتاب درسی آموزش می‌دادند؛ یعنی دریچه ورودشان به دنیای دانش از طریق حافظ و سعدی و مولانا بوده است.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه با بیان اینکه وطن سه مفهوم دارد، شرح داد: یک مفهوم جغرافیایی از وطن، یک مفهوم تاریخی از وطن و یک مفهوم فرهنگی از وطن. مفهوم فرهنگی یعنی شاهنامه را قبول دارند هم هم‌وطن محسوب می‌شوند.
وی توضیح داد: گلرخسار در شعر خود به‌نام «شاهنامه وطن است» همین مفهوم را تبلیغ می‌کند. در این شعر می‌گوید شاهنامه را دوست داریم، شاهنامه سرزمینی بی‌مرز است که بر آن خرد حاکمیت می‌کند و نژادپرستی در آن جای ندارد؛ پس هرکس شاهنامه را دوست دارد، هم‌وطن ماست.
خدایار افزود: بحث تاریخی سرگذشت نسل‌های پیش از ما و از نژاد ما را روایت می‌کند؛ مثل اقبال لاهوری و بیدل دهلوی. هرجای که زبان و فرهنگ من می‌رود، می‌شود وطن من.
سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از ۱۷ اردیبهشت آغاز شده و تا ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴ با شعار «بخوانیم برای ایران» در محل مصلای امام خمینی(ره) ادامه خواهد یافت. هم‌زمان با برگزاری بخش حضوری نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴ تهران، بخش مجازی نمایشگاه نیز در سامانه book.icfi.ir امکان خرید غیرحضوری کتاب را برای علاقه‌مندان فراهم کرده است.
منبع: ستاد خبری سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران