غلامعلی حداد عادل در دیدار با بهادر عبدالله‌یف سفیر ازبکستان در تهران گفت: بی‌شک شما نقش تعیین‌کننده‌ای در بهبود روابط دو کشور داشته‌اید. چون پس از استقلال کشور ازبکستان روابط ایران با کشور شما در حد انتظار پیش نمی‌رفت و این موضوع در مقایسه با روابط‌مان با سایر کشورهای استقلال‌یافتۀ آسیای میانه نبود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: در پی تحولی که در کشور شما رخ داد، روابط شما با کشورهای همسایه بهبود پیدا کرد. خوشبختانه روابط ازبکستان با جمهوری اسلامی ایران نیز رو به بهبود گذاشت. امیدوارم در نتیجۀ سفر چند روز پیش رئیس جمهور محترم ازبکستان به ایران و دیدار با رهبر معظم انقلاب و رئیس جمهور ایران، این روابط گسترش و عمق بیشتری بیابد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی از سمرقند و بخارا به عنوان دو کانون نور و معرفت یاد کرد و گفت: من بر این باورم بخارا و سمرقند در غرب عالم اسلام، نقشی مثل بغداد و دمشق داشته‌اند. بخشی از مردم در گذشته برای علم‌اندوزی به بخارا و سمرقند سفر می‌کردند و برخی هم به بغداد و دمشق می‌رفتند و در این شهرها به کسب معرفت و علم می‌پرداختند. منزلت بخارا و سمرقند در آثار ادبی ما مانند مثنوی مولوی روشن است.
او افزود: روابط خوبی که از گذشته با کشور ازبکستان داشته‌ایم، موجب شده تا روابط فرهنگی خوبی میان دو کشور شکل بگیرد. هفتۀ گذشته چهار تن از استادان زبان فارسی کشور ازبکستان میهمان ما در بنیاد سعدی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی بودند. ما امیدواریم که این سفرها فرهنگی تداوم و گسترش یابد.
او افزود: فرهنگستان زبان و ادب فارسی تمایل دارد برای گسترش پیوندهای علمی و ادبی بیشتر، با راهنمایی و همکاری شما برخی از استادان زبان فارسی کشور ازبکستان به‌ویژه کسانی که زبان مادری آن‌ها فارسی است به عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی درآیند. از جناب‌عالی انتظار داریم کارنامک استادان برجسته را برای بررسی در اختیار فرهنگستان زبان و ادب فارسی بگذارید.
حداد عادل ادامه داد: ما تمایل داریم با دانشگاه تاشکند، کتابخانۀ ابوریحان بیرونی و مؤسّسه‌های علمی ازبکستان روابط منسجم و منظمی داشته باشیم و میزبان استادان کشور شما در ایران باشیم.
حداد عادل نسبت به ضرورت برگزاری همایش دو روزۀ امیر علیشیر نوایی در ایران تأکید کرد و گفت: این همایش را با همکاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سفارت ازبکستان و دانشگاه‌ها و مراکز علمی ازبکستان در ایران برگزار خواهیم کرد تا زمینۀ بررسی و بازخوانی آثار و احوال این شاعر توانمند فراهم شود. ما با هر کشوری حلقۀ وصلی داریم و حلقۀ وصل کشور ما با ازبکستان امیر علیشیر نوایی و ابن سینا است .
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به تجربۀ در فرهنگستان تدوین دانشنامۀ زبان و ادب فارسی در شبه‌قارّه و دانشنامۀ زبان و ادب فارسی در آسیای صغیر افزود: فرهنگستان زبان و ادب فارسی آمادگی و توانایی این را دارد که طرح دانشنامۀ زبان و ادب فارسی در آسیای میانه را پیگیری و اجرا کند.
او ادامه داد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تعاملی که با وزارت علوم دارد، می‌تواند در زمینۀ اعزام استادان زبان فارسی به دانشگاه‌های ازبکستان و برقراری پیوندهای علمی بیشتر میان دانشگاه‌های ایران و دانشگاه‌های ازبکستان همکاری کند.
عبدالله‌یف سفیر کشور ازبکستان با اشاره به سفر رسمی رئیس جمهور کشورش به ایران گفت: از سفر چند روز پیش رئیس جمهور ازبکستان به ایران به عنوان سفری تاریخی یاد شده است. امیدوارم علاوه بر همکارهای اقتصادی، برنامه‌های فرهنگی و هنری مشترکی هم با همکاری دو کشور شکل گیرد.
او افزود: همواره اشتراکات فرهنگی و تاریخی دو کشور مورد توجه رؤسای جمهور بوده است و در دیدار رئیس جمهور ازبکستان با مقام معظم رهبری بر اهمیت این اشتراکات فرهنگی نیز تأکید شد.
او همچنین از ابن سینا به عنوان میراث مشترک دو کشور یاد کرد و گفت: زادگاه او در سرزمین ما و خوابگاهش در کشور شما است و سال‌ها بود ما برای خواهرخواندگی شهرهای بخارا و همدان تلاش می‌کردیم که خوشبختانه به نتیجه رسید.
او در ادامه از امیر علیشیر نوایی متخلّص به فانی به عنوان بنیانگذار شعر ازبکی یاد کرد و گفت: او سرودن شعر را به زبان فارسی آغاز کرد. هم‌اکنون چندین نسخۀ خطی از دیوان او در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی موجود است. متأسفانه این دیوان هنوز در ازبکستان منتشر نشده است و پژوهش‌های محدودی دربارۀ این دیوان صورت گرفته است. دیوان نوایی نیازمند تصحیحی منقّح است که امیدواریم پژوهشگران به این کار اقدام کنند. تاکنون تنها دو نفر بر روی این کتاب کار پژوهشی انجام داده‌اند.
او افزود: اگر این دیوان تصیحح و منتشر شود، زمینۀ مباحث دیگری نیز فراهم می‌شود. انتشار این دیوان فرصت جدیدی برای شناسایی و معرفی امیر علیشیر نوایی در ایران، افغانستان و ازبکستان پدید می‌آورد و سهم بسزایی در گسترش روابط فرهنگی کشورهای فارسی‌زبان خواهد داشت. امیر علیشیر نوایی در کشور ازبکستان شاعر بی‌مانندی است و ازبک‌ها نمی‌توانند فرهنگشان را بدون حضور او تصور کنند.
او در ادامه سخنانش بر ضرورت ترجمۀ آثار ابن سینا تأکید کرد و گفت: ابن سینا و اندیشه‌هایش باعث شدند تا ما گونه‌ای از رنسانس را از سر بگذرانیم و اگر ما به هر دلیلی نگذاریم کتاب‌های او ترجمه و منتشر شود اشتباه کرده‌ایم. غربی‌ها از اندیشه‌های ابن سینا بسیار آموخته‌اند و ما نباید این فرصت را به هر دلیلی از خودمان دریغ کنیم. گسترش افکار کسانی چون ابن سینا می‌تواند جوانان ما را به راه درست سوق دهد.
او درباره وضیعت زبان فارسی در ازبکستان گفت: زبان ازبکی آن‌چنان با زبان فارسی آمیخته شده است که بدون دانستن زبان فارسی نمی‌توان بسیاری از مطالبی را که در کتاب‌های ازبکی آمده، درک کرد. البته امروزه در ازبکستان بیشتر به زبان فارسی تاجیکی صحبت می‌شود. زبان فارسی تاجیکی هم اصول و قواعد خودش را دارد و با زبان فارسی تفاوت‌هایی دارد. جای کلاس‌های زبان فارسی در ازبکستان خالی است، اما ما در ازبکستان مدارس و مراکز دانشگاهی متعددی داریم که در آن‌ها کلاس‌های فارسی تاجیکی برپا می‌شود.
سفیر ازبکستان همچنین با دعوت از رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای سفر به ازبکستان و بازدید از مراکز علمی و فرهنگی و دیدار با اهل ادب و فرهنگ این کشور، از فرهنگستان زبان و ادب فارسی درخواست کرد تا در راه‌اندازی دوره‌های دانشگاهی در رشتۀ زبان سغدی در دانشگاه‌های ازبکستان همکاری کند.
گفتنی است در این دیدار رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی یک نسخه از کتاب «نگاره‌هایی از شاهنامۀ بایسنقری» را به رسم یادبود به سفیر ازبکستان در تهران اهدا کرد.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگستان زبان و ادب فارسی