میراث مکتوب- «معرّفی و ارزیابی مقدّماتی هفت نسخۀ شاهنامه مقدّم بر نیمۀ دوم سدۀ هشتم» عنوان مقاله‌ای از علی شاپوران است که در دوشمارۀ 83-82 مجلۀ گزارش میراث به چاپ رسیده است.
در مدخل این مقاله آمده است: «برخی از نسخه‌های شاهنامه، به‌خصوص پس از تحقیقات ارزشمند جلال خالقی مطلق و انتشار شاهنامۀ تصحیح شدۀ او، برای مخاطب ایرانی آشنا هستند. نسخه‌های کامل یا تقریباً کامل شاهنامه، که مقدم بر سال ۷۵۰ نوشته شده باشند، ۵ تا بیشتر نیستند: نسخۀ ۶۷۵ لندن (کتابخانۀ بریتانیا)؛ نسخۀ ۷۳۱ استانبول (توپقاپی)؛ نسخۀ ۷۳۳ سن‌پترزبورگ، لنینگراد سابق (کتابخانۀ دولتی)؛ و نسخۀ ۷۴۱ دارالکتب قاهره (برای آشنایی اجمالی با این نسخه‌ها نک. خالقی مطلق، ۱۳۶۴). پنجمین این سیاهه نسخۀ بیروت، کتابخانۀ سن ژوزف است که هرچند تاریخ ندارد، قرائن متنی و نسخه‌شناسی باعث می‌شود در انتساب آن به پیش از این تاریخ شک نداشته باشیم (نک. موسوی. ۱۳۸۶ و خالقی مطلق، ۱۳۸۶).
یک دست‌نوشتۀ تاریخ‌دار ناکامل و معروف هم داریم: نسخۀ فلورانس ۶۱۴ که فقط نیمۀ نخست شاهنامه را در بر دارد (نک. خالقی مطلق، ۱۳۶۷). نهایتاً اگر دو سال تخفیف دهیم نسخۀ کراچی ۷۵۲ را نیز (که حاوی نیمۀ دوم شاهنامه از پادشاهی گشتاسپ به بعد است) می‌توان به این فهرست افزود (نک. شاپوران، ۱۳۹۶) و به 7 دست نوشته رسید: ۵ نسخه کامل یا تقریباً کامل، دو نسخه حاوی نیمی یا تقریباً نیمی از شاهنامه؛ ۶ تا دارای تاریخ کتابت و یکی فاقد آن. اما دست‌نوشته‌های بازمانده از شاهنامه که پیش از نیمۀ سدۀ هشتم پدید آمده باشند فقط اینها نیستند. دست‌کم 8 نسخۀ دیگر از شاهنامه هست که در همین بازۀ زمانی پدید آمده است و در این نوشته قصد معرفی هفت تا از آنها را داریم. از این هفت نسخه یکی کامل است و شش تا ناقص و فقط یکی تاریخ کتابت دارد (و بر یکی دیگر هم تاریخی درج شده است).»
برای مطالعۀ متن کامل این مقاله کلیک کنید.
