امیر منصوری کارشناس و پژوهشگر نسخ خطی آستان قدس رضوی در این مراسم که در ورودی تالار قدس کتابخانه مرکزی برگزار شد، به وجود قریب به ۵ هزار نسخه خطی از دیوان حافظ در کل دنیا اشاره کرد که از این مجموع تا کنون نیمی از آن فهرست شده است.
وی افزود: از مجموع آثار فهرست شده بیش از ۳۳ درصد این دیوان‌ها در کتابخانه‌های معتبر ایران نگهداری می‌شود که هند، پاکستان و ترکیه در رتبه های بعدی قرار دارند.
منصوری، عمده نسخه‌های خطی حافظ که در ایران نگهداری می‌شود را به ترتیب در کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی عنوان کرد.
این کارشناس همچنین به وجود قدیمی‌ترین نسخه‌های دیوان حافظ در دنیا اشاره کرد و گفت: قدیمی‌ترین نسخه‌های دیوان حافظ که در جهان که در سال ۸۰۱ کتابت شده در ترکیه نگهداری می‌شود.
وی نسخه کتاب شده در سال ۸۰۳ تاشکند، نسخه کتابت شده در سال ۸۰۷ تاجیکستان و نسخه کتابت شده در ۸۲۵ در استانبول را دیگر نسخه‌های قدیمی دیوان حافظ در دنیا اشاره کرد.
آیینه تمام نمای فرهنگ ایرانی در قرن ۸ هجری
سلمان ساکت، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی و رئیس مرکز آثار و مفاخر دانشگاه فردوسی مشهد نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم، اظهار کرد: هر کس شهرتش در طول تاریخ بیشتر بوده ما اطلاعات کمتری از او داریم زیرا واقعیت او را با افسانه در آمیخته و آنچه باقی مانده سندیت تاریخی ندارد.
وی تصریح کرد: آنچه تقریبا مستند است به دیباچه‌ای که شاعران پس از وی به صورت گذرا نوشته‌اند بر می‌گردد.
این استاد دانشگاه به حافظه علمی ایران شاعر پارسی اشاره کرد و گفت: حافظ با قرآن و روایت‌های مختلف آشنا، علوم دینی را آموخته و صرف و نحو عربی را فرا گرفته بود که این اطلاعات جامع در علوم مختلف یکی از راه‌های موفقیت اوست.
ساکت، شعر حافظ را حافظه تاریخی برشی از تاریخ ایران خواند و گفت: او گذشته علمی و فرهنگی ما را خوب می دانست و چکیده فرهنگ ایران بعد از مغول در آثار او هویداست و احوالات مردم و حاکمان آن دوران را می‌توان از اشعار او دریافت.
وی شعر حافظ را سرشار از موسیقی دانست و آن را آیینه تمام نمای فرهنگ ایرانی در قرن ۸ هجری برشمرد.
بزرگان ادبیات فارسی نخ پیوند ملت‌ها هستند
محمد حسین‌زاده مدیر کل ارشاد استان خراسان رضوی، از مهمانان حاضر در این مراسم طی سخنانی، ضمن تقدیر از فعالیت‌های فرهنگی کتابخانه حرم مطهر رضوی، برگزاری این مراسم را فرصتی برای معرفی مفاخر و بزرگان کشور که هویت دینی و ملی ما را تشکیل می‌دهند دانست.
وی افزود: سپهر ادبیات فارسی پر است از ستارگانی که برخی بسیار پر تلالو هستند و مانند حافظ آثار بسیاری در جای جای جهان دارند که این امر حاکی از ارادت مردم به این شخصیت‌ها است.
حسین زاده محتوای اشعار شاعران نامی ایرانی را حاوی تمامی موضوعات مورد نیاز بشر دانست و گفت: آنجا که روحیه حماسی نیاز است فردوسی، آنجا که عرفان نیاز است مولوی، آنجا که پند و حکمت نیاز است سعدی و آنجا که عشق‌ورزی و محبت نیاز است زبان فارسی حافظ را دارد.
وی، این بزرگان که ذائقه ایرانیان را شیرین کرده‌اند مایه همبستگی ملت‌های فارسی زبان خواند و گفت: بزرگان ادبیات ما نخ پیوندهای ما هستند و در مقابله افرادی که خارج از مرزهای هویتی ما بین ملت ایران و ملت‌های هم کیش و هم زبان به دنبال تنش و اختلاف هستند محافظت می کنند.
حسین‌زاده در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به ابعاد مختلف اشعار حافظ گفت: جنس حافظ از خود حافظ نشات می‌گیرد و شعرش لایه دارد عموم مردم با زبان‌ها و طیف‌های مختلف می‌توانند از آن برداشت‌های متعدد داشته باشند.
شاعران مدافعان اسلام
حجت الاسلام سیدجلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز به جایگاه شاعران دینی و مدافعان اسلام نزد پیامبر(ص) و ائمه معصوم اشاره کرد و گفت: پیامبر(ص) فرمودند زبان از شمشیر برنده‌تر است و کفار از هنر شاعری در موضوعات سخیف و گمراه کننده استفاده می‌کردند که این همان هنری بود که خداوند از آن منع کرد و پیروان آن را گمراهان خواند.
وی افزود: هنری که برخاسته از ایمان باشد و گسترش دهنده عمل صالح، یاد خدا و در راه دفاع از حق باشد مقبول درگاه الهی است.
دیوانی که در سال ۹۱۹ هجری کتابت شد
در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی ۱۶۷ نسخه خطی از دیوان حافظ نگهداری می‌شود که این نسخه ها متعلق به دوره تیموری به بعد است.
یکی از نسخه‌های کهن و نفیس دیوان حافظ که در این مرکز نگهداری می‌شود در صفر سال ۹۱۹ توسط علی هجرانی در هرات کتابت شده و دارای غزلیات، مثنویات، قطعات و رباعیات حافظ است.
از ویژگی‌های این نسخه می‌توان به کتابت تمامی غزلیات براساس حروف قافیه اشاره کرد. این نسخه دارای یک سرلوح جِبالی و کتیبه مستطیلی قلمدانی طلااندازی شده در برگ اول نسخه نگارش شده است.
تمامی صفحات نسخه دارای جدول بندی به زر و تحریر مشکی و لاجوردی است و کاتب در فواصل اشعار عبارت و «له ایضا» را به زر کتابت کرده است.
برگزاری نمایشگاه کتب چاپ سنگی، نسخ خطی و نسخه‌های چاپی نفیس دیوان حافظ از دیگر برنامه‌هایی بود که در حاشیه این مراسم برگزار شد.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه آستان قدس رضوی