کد خبر:5048
پ
yonesshaer-m

معرفی یونس امره در ایران

کتاب یونس شاعر (گذری بر زندگی، آثار و احوال یونس امره) نوشتۀ مصطفی تاتجی به ترجمۀ آیدین فرنگی از سوی نشر عنوان منتشر شد

میراث مکتوب – کتاب یونس شاعر (گذری بر زندگی، آثار و احوال یونس امره) نوشتۀ مصطفی تاتجی به ترجمۀ آیدین فرنگی از سوی نشر عنوان منتشر شد.

یونس امره که در فاصله‌ سال‌های ۶۳۸ تا ۷۲۰ هجری قمری در آناتولی زیسته، «اصلیترین نماینده‌ زبان‌های گفتاری و نوشتاری ترکان اوغوز در آن سرزمین است. او نقش مهمی در شکل‌گیری شیوه‌ای داشت که اکنون با نام ترکی قدیم آناتولی شناخته می‌شود. شیوه‌ مذکور نخستین برگ از دفتر زبانی است که امروز نام ترکی ترکیه بر آن نهاده شده است.

فصل نخست به بررسی موضوعات زیر می‌پردازد: زادگاه و مزار یونس، تخلص شاعر، زندگی خانوادگی، امّی بودن یا امّی نبودن وی، سفرهای شاعر و طریقت او. البته در خصوص اغلب موارد مورد اشاره، چند و چون‌های بسیاری هست و نمی ‌توان با قاطعیت به ابراز نظر پرداخت. مؤلف دیدگاه‌های متنوع و متفاوت مطرح پیرامون هر مقوله را گردآورده و کوشیده بر اساس اسلوب‌های پژوهشی، به تنظیم اثر مبادرت بورزد.

در فصل دوم زندگی داستانی یونس امره در مناقب عرفانی مورد بازبینی قرار گرفته است. بین این مناقب، گروهی به امی بودن شاعر تأکید و دارند و برخی دیگر به اهل علم و مدرسه بودن وی. دیدگاه سومی هم هست که می‌گوید: ‌«می‌توان قبول کرد درویشی امی سروده‌های آیینی و شعرهای عرفانی کوتاهی نوشته باشد؛ اما یونس مثنوی‌ای با بیش از پانصد بیت سروده که نوشتن‌اش برای فرد امی غیرممکن است.‌‌ همان قدر که ادعای ناتوانی شاعر در تلفظ «حروف هجاء» دیدگاهی افراطی است، به تمامی اهل علم و مدرسه دانستن این درویش بی‌ریا نیز نشان از تفریط دارد.

ولایت ‌نامه‌ حاجی بکتاشِ ولی و تذکره‌الخاص، نوشته‌ ابراهیم خاص، دو منبع اصلی در بررسی زندگی داستانی یونس امره محسوب می‌شود. البته منابع دیگری نیز در این بخش مورد بازبینی قرار گرفته است.

در فصل سوم، آثار یونس معرفی و به شکل مختصر بررسی شده است. از شاعر دو اثر بر جا مانده است: یکی مثنوی رساله‌النُصحیّه که اندرزنامه‌ای است صوفیانه و دیگری دیوان الهیات یا‌‌ همان دیوان اشعار. مصطفی تاتجی درباره‌ی دیوان یونس می‌نویسد: «متأسفانه مجموعه‌ی گردآمده در زمان زندگی شاعر به دست ما نرسیده است. اگر فراوانی تفاوت بین نسخه‌های خطی دیوان او را مد نظر قرار دهیم، به این نتیجه خواهیم رسید که نسخه‌های موجود ریشه در منابع شفاهی دارد. نتیجه‌ی جست‌وجوهای ما نشان داده در کتابخانه‌های ترکیه و سایر کشور‌ها، افزون بر یکصد نسخه‌ی دستنویس از دیوان شاعر نگهدای می‌شود. از تطبیق نسخه‌های قدیمی‌تر چنین برمی‌آید وی بیش از چهارصد قطعه شعر سروده است.»

در خصوص رساله‌النصحیه نیز چنین نوشته شده است: «پندنامه‌ای است متصوفانه که سال ۷۰۷ هجری قمری، در قالب مثنوی و با هدف شرح مراحل سیر و سلوک معنوی سروده شده است… این رساله ششصد بیت دارد.»

فصل پایانی کتاب گذری دارد بر جهان شعری یونس امره.

در بخشی از این فصل می‌خوانیم: ‌«در آن ایام زبانی که یونس برای شاعری برگزید، همچون طفلی نوپا بود که هنوز قادر نیست روی پاهای خودش بایستد. در چنان شرایطی شاعر توانست زبان ساده‌ای را که در کوچه‌ها و خانه‌ها به کار می‌رفت، به خدمت معنا درآورد. او کلمات را در کارکرد خاصی که خود مراد می‌کند به خدمت گرفته و موفق شده معانی بلند مد نظرش را با زبانی ساده بیان کند. یونس توانست با کلامش تن‌پوشی از عشق و دانایی بر قامت زبان ترکی بدوزد. اسلوب حاکم بر شعرهای او اسلوب گفتاری است و راز جاودانگی شعرهای عرفانی‌اش در ذهن مردم چیزی نیست جز بیان حقایق الهی به واسطه‌ی زبانی که مردم روزانه با آن سخن می‌گفتند.»

کتاب یونس شاعر (گذری بر زندگی، آثار و احوال یونس امره) را که برگردان چهار مقاله از مصطفی تاتجی به کوشش آیدین فرنگی است، نشر عنوان در اردبیل، در ۱۲۰ صفحه، در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و با قیمت ۵۵۰۰۰ ریال در سال ۱۳۹۲منتشر کرده است.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612