میراث مکتوب- ضمیمۀ 11 نشریۀ گزارش میراث به مقاله‌ای از سیدمحمدحسین حکیم با عنوان «ابيات فارسى در مجالس تفسير قرآن در آغاز قرن ششم هجرى در نيشابور»، اختصاص یافته است.
این مقالۀ بلند پژوهشی به كتاب خلق الانسان، تأليف بيان الحق نيشابوری (د. 521ق)، پرداخته است.
در سالیان اخیر تحقیقاتی دربارۀ بیان‌الحق محمود بن ابوالحسن بن حسين نيشابورى غزنوى (د. 521ق) انجام گرفته، اما دربارۀ کتاب خلق الانسان او هنوز آنگونه که بایسته است پژوهشی صورت نپذیرفته است.
خلق الانسان از جهات مختلف حائز اهمیت است: نقل اقوال فراوان از صوفیه و زهاد که بعضی از آنها در دیگر منابع دیده نشده است؛ ذکر بعضی از حکایات تاریخی مربوط به زمان مؤلف یا روزگار نزدیک به او؛ اطلاعاتی دربارۀ بعضی از هم‌روزگاران مؤلف یا کسانی که در زمانی نزدیک به او می‌زیسته‌اند و بیشترشان را نمی‌شناسیم؛ استشهاد فراوان به اشعار عربی، آنگونه که می‌توان کتاب را، پس از زدودن بخش‌های منثور، یک جنگ شعری موضوعی دانست؛ استفاده از منابع مختلف از جمله بعضی از کتاب‌هایی که امروز مفقودند، مانند ترجمۀ ابن‌مقفع از خدای‌نامه، اخبار ولاة خراسان سلّامی و البحث عن التأویلات ابوزید احمد بن سهل بلخی؛ ذکر 97 بیت فارسی از سروده‌های پیش از سال 521ق در لابلای متن، که در میان آنها اشعاری از منطقی رازی و قاضی صاعد و احمد بن حسن میمندی وزیر و همچنین 54 بیت از شاهنامۀ فردوسی دیده می‌شود؛ ذکر دو بیت «لاسَکَوی» که تا کنون نمونۀ دیگری از آن به دست نیامده است؛ و حفظ چند عبارت و نقل قول فارسی در میان حکایات عربی.
در پژوهش سیدمحمدحسین حکیم، که در قالب ضمیمۀ شمارۀ 11 نشریۀ گزارش میراث انتشار یافته، وی پس از معرفی کتاب و مؤلف آن، به بررسی ابیات و عبارات فارسی منقول در آن پرداخته است.
برای دسترسی به متن کامل ضمیمۀ شمارۀ 11 گزارش میراث کلیک کنید.
