لغت فرنگ و پارس، تألیف ژوزف لابروس/Joseph Labrosse (آنژلو/ آنژلیوس دو سن ژوزف)، از نخستین فرهنگ‌های فارسی – فرنگی است که ۳۲۵ سال پیش، همزمان با سلطنت شاه سلیمان صفوی، در سال ۱۶۸۴ میلادی (١٠٩۶ قمری)، در جهان آن روزگار، انتشار یافته است. چاپ این کتاب، با جلدی چرمی، به قطع وزیری بزرگ، در آمستردام به انجام رسیده و مبنای آن، زبان ایتالیایی است، اما بخش عمده آن را معادل‌ها و توضیحات فارسی تشکیل می‌دهد.
نوشته‌هایی که در برخی نشریات و کتابهای فارسی زبان قدیم و جدید، درباره این کتاب آمده، نشان‌دهنده آشنایی صد ساله ایرانیان با این کتاب است.
مؤلف کتاب، ژوزف لابروس، «بنده و قربان حضرت ایسوع پادری انجلی کرملیط مولود شهر طولوزه»، از کشیشهای کرملی ساکتان پابرهنه است که از دوران شاه عباس اول، با کسب احترام و امتیازهای ویژه، در ایران به خدمات مختلف و ترویج دین می پرداختند. او علاوه بر پرداختن به امور دینی، به اقصی نقاط کشور نیز مسافرت میکرده و به مطالعه کتابهای گوناگون در زمینه‌های موسیقی، طب، ریاضی، نجوم و … علاقه‌مند بوده است. در جایی به انتقال کتابهای خطی به فرنگ و ترجمه آن برای پادشاه فرانسه اشاره دارد؛ و از درآمد سالیانه «حضرت سلطنت پناه پادشاه ایران» و بهای وسایل ارزشمند در مراسم اعیاد، در دربارهای سلطنتی، همچنین از قیمت مالیات راهداران و از حمل و نقل کالا که شامل حفاظت آنها نیز میشده اطلاع داشته است. از شهرهایی مانند اصفهان، شیراز، بهبهان، ایروان، نخجوان، موصل، بصره، پرسپولیس، لار، «بندر عباسی»، بحرین، جزیره هرمز، جزیره خارک، بندر لنگه و … دیدن کرده و در عین حال به عنوان صاحب نظر، «طب پارسی» را مطلقاً جالینوسی میداند؛ و همه جا از فارسی به «زبان عجمی» یاد میکند.
لغت فرنگ و پارس نگاشته: آنژلوس دوسن ژوزف لابروس (از کشیشان کَرْمِلِی ساکتان پابرهنه در اوایل دوره صفویه)، نسخه‌برگردان از روی نسخه چاپی آمستردام هلند ۱۶۸۴م. / ۱۰۹۵ق. به کوشش: سیدمحمدحسین مرعشی، توسط انتشارات سفیر اردهال در تهران ضمن مجموعه تاریخ علم، فرهنگ و تمدن دوره اسلامی در ۵۷۰ صفحه به قطع رحلی منتشر شده است.
منبع: بساتین