شیخ طوسی چون با تعصب‌ورزی کینه‌توزان روبه رو شد و کتابخانه‌اش در بغداد را به آتش کشیدند، بر آن شد تا با مهاجرت به نجف در محیط تازه حوزه بحث و درسی متمایز از سنت بغداد را در سایه روضه علوی بنیان گذارد. با حضور او حوزه درس و بحث متعلق به دنیای شیعی در نجف قرار و استحکام یافت و به تبع آن صرفنظر از تولیدات علمی چون تقریرات دروس، شرح ها و حاشیه ها، مجموعه های گرانسنگی از میراث بازمانده کهن پراکنده در عراق جمع آوری و در مدارس پرتعداد نجف مورد استفاده و توجه طلاب علوم دینی قرار گرفت.
اختصاص تجمیع و حفاظت از نسخه‌های خطی کهن شیعی در عراق به حوزه درسی دینی نجف اشرف تعلق داشته و دارد و همین ویژگی منحصر بفرد سبب گردید، در اعصار گذشته، مراجع بزرگ به همان میزانی که از خود مستحدثاتی چون مدرسه، حسینیه، مسجد، دارالایتام و… بنیان گذاردند، توجه به جمع کتب و آثار موجود را نیز مورد توجه و عنایت ویژه قرار دهند. از این رو مجموعه های متعدد و قابل اعتنایی چون کتابخانه کاشف الغطاء، علامه امینی، آیت الله حکیم، و … به همت و سرپرستی آن بزرگواران بنیان نهاده شد.
در میان این مراجع، شاید مهمترین اقدام از سوی آیت الله العظمی سید محسن حکیم(ره) شکل گرفت. ایشان با حمایت از تأسیس کتابخانه‌های متعدد در شهرهای مختلف عراق زمینه آشنائی بیشتر جامعه آن روز را با علوم و میراث بازمانده اهل بیت(ع) را تسهیل نمودند. شمار شعبه های کتابخانه های مجموعه امام حکیم که در استان های مختلف عراق تشکیل شد امروز به بیش از یکصد کتابخانه رسیده است. مراکزی برای جلب طبقه جوان تحصیلکرده، که بنیان نهاده شده بود تا فرهنگ اسلامی را تقویت و تعمیق بخشد. مهمترین این مجموعه ها کتابخانه مرکزی امام حکیم در ابتدای شارع الرسول و محله حویش نجف و در جوار مسجد هندی است.
این کتابخانه در شوال ۱۳۷۵ق/۱۳۳۵ش بنا نهاده شد اما به صورت رسمی ده سال پس از این بود که کتابخانه در عید مبعث سال ۱۳۸۶ق/۱۳۴۵ش با کلیه امکانات و فضائی مساعد مورد بهره برداری قرار گرفت. کتابخانه ای که اینک افزون بر ۵۰۰۰ نسخه خطی را در خود جای داده است و با اغتنام از فرصت انتخاب نجف به عنوان پایتخت فرهنگی دنیای اسلام در سال ۲۰۱۲ مورد بازسازی ویژه ای قرار گرفته تا بتواند امکانی تازه را برای جامعه علمی نجف اشرف و عراق فراهم آورد.
آماده سازی فهرستی جامع از نسخه‌های خطی این کتابخانه ظاهراً مورد توجه بزرگانی از حوزه فهرست نگاری نسخه های خطی چون حضرت آقای اشکوری واقع شده بود و اهتمام نخستین در این زمینه از ناحیه ایشان شکل گرفته بود. اما ظاهراً به دلیل پاره ای از اقتضائات زمان این مهم ناتمام مانده و فهرست مجموعه به صورت کامل در دسترس قرار نگرفته بوده است.
در فهرستنویسی این اثر، برخی تفاوت در روش فهرست نگاری نیز از جمله ترتیب الفبایی یا اعدادی نسخه های خطی میان طرفین در نحوه کار وجود داشت اما نهایتاً مقرر شد تا این مجموعه بر اساس روش استاد منزوی در فهرست نگاری نسخه های خطی و با قاعده ترتیب الفبایی انتشار یابد.
فهرست حاضر دربرگیرنده ارائه عناوین الفبایی نسخه های خطی بوده که اطلاعات نسخه شناسی بر اساس
•شماره اثر
•نام اثر
•تعداد اوراق
•نام مؤلف
•نام کاتب
•تاریخ کتابت
•زبان اثر
•موضوع اثر
•ابعاد نسخه
•آغاز و انجام نسخه
ترتیب و تنظیم یافته است.
«فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه امام حکیم (ره) نجف اشرف» به سعی و اهتمام سید علی موجانی، عاطفه زندی، سید حیدر ربیعی و زیر نظر سید جواد کاظم محسن حکیم نگاشته شده است.
این کتاب را انتشارات عظام در تهران با همکاری کتابخانه بزرگ آیت‌الله مرعشی نجفی (ره) و رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بغداد منتشر کرده است.