میراث مکتوب- «فهرست نسخههای خطی فارسی دانشگاه بنارس»، گردآوری اَمرِت لعل عشرت (۱۹۳۰-۱۹۸۹م.)، با ترجمۀ حوری سادات پروینفر، با پیشگفتار سیدحسن عباس، استاد دانشگاه هندوی بنارس هند، از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب چاپ و منتشر شد.
کتابخانه گئوکودا دانشگاه هندویی بنارس، یکی از کتابخانههای دانشگاهی هند است که در آن ۹۳۷ مجلد نسخه خطی نگهداری میشود. این آثار از سوی لاله سریرام به عنوان یادگاری دهلی به این دانشگاه اهدا شده است و شماری از این مجلدات به مجموعهها اختصاص دارد.
موضوعات این نسخه عمدتا شامل فرهنگنویسی، فلسفه، ریاضیات، نجوم، طالعبینی، شیمی، ظب، خوشنویسی، ادبیات (نظم و نثر)، تاریخ ادبیات، تاریخ ایران، تاریخ مغول، تاریخ هند، تصوف، اخلاق و ترجمۀ برخی متون سانسکریت است.
دکتر امرت لال (لعل) عشرت از دانشآموختگان دکتری زبان فارسی در دانشگاه تهران و مؤسس گروه فارسی دانشگاه هندویی بنارس است که تألیف و فهرستنویسی نسخههای خطی فارسی کتابخانه گئوکودا را به انجام رسانده است.
دکتر حسن عباس در پیشگفتاری که بر این کتاب نوشته به بیان مطالبی دربارۀ تاریخچۀ دانشگاه هندویی بنارس، کتابخانه مرکزی این دانشگاه، سرگذشت نویسندۀ فهرست، آثار او، احوال لاله سریرام، نسخههای با تصویر این مجموعه، نویسندگان و کاتبان هنود، و ترجمههای فارسی متون سانسکریت پرداخته است.
در بخشی از پیشگفتار آمده است: میتوان گفت که نسخههای متعدد از یک مصنّف / مؤلف / مرتّب / مترجم / شارح یا شاعر و ادیب در این گنجینه وجود دارد که میراث مکتوب مشترک هند و ایران و جهان فارسی است، مثلا: آصفی هروی، ابوالفضل علّامی، شیخ احمد جام، میرزا جلال اسیر شهرستانی، امیر تیمور، امیرخسرو دهلوی، انوری، بخت مل منشی، بدر چاچ، بدری نات، عاشق دهلوی، شاه بوعلی قلندر، بهوپت رأی، میرزا عبدالقادر بیدل عظیمآبادی، میر محمّد افضل ثابت الهآبادی، مولانا، فردوسی، سعدی شیرازی، امین احمد رازی، خاقانی شروانی، رام کرن، رنچهور داس، مولانا جامی، حافظ شیرازی، صائب تبریزی، ظهوری ترشیزی، طاهر وحید، نعمتخان عالی شیرازی، عرفی شیرازی، عطّار نیشابوری، ملا واعظ کاشفی، عبدالله هاتفی، ضیاءالدّین نخشبی، ناصرعلی سرهندی، هلالی استرآبادی، قاسم انوار، میرزا قتیل، غنیمت کنجاهی و … .
در این مجموعه تعداد نسخههای آثار عبدالرحمن جامی از همه نویسندگان و شاعران دیگر بیشتر و مجموعا ۲۹ عدد است. همچنین ۱۴ نسخۀ دیوان حافظ شیرازی، نسخههای مثنوی مولانا و دیوان میرزا جلال اسیر، از نظر تعداد قابل توجه است.
به گفته دکتر حسن عباس فهرست نسخههای خطی فارسی دانشگاه بنارس سال انتشار ندارد اما از دیباچۀ مؤلف معلوم میشود که در ماه ژوئن ۱۹۶۵ م. کار فهرستنویسی به پایان رسیده و در سال ۱۹۶۶ به چاپ رسیده باشد.
بخشی از پیشگفتار کتاب نیز به معرفی دیگر نسخههایی که در کتابخانه مرکزی دانشگاه بنارس موجود است اما در فهرست امرت لعل عشرت ذکری از آن نرفته، اختصاص یافته است. در این بخش توضیحاتی مختصر دربارۀ ۱۶۹ نسخه ارائه شده که به کوشش عبدالرحمان انصاری فراهم آمده است.
در پایان کتاب نیز نمایههای کتابها، نویسندگان، کاتبان، جایها، و کسان آمده است.
«فهرست نسخههای خطی فارسی دانشگاه بنارس»، به بهای ۲۲۵ هزار تومان از طریق کتابفروشی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب به شماره ۶۶۴۹۰۶۱۲ داخلی ۱۰۵ قابل سفارش و دریافت میباشد.