فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی

واژگان پایه و اصطلاحات تخصصی در هر شاخه‌ای علمی بخش قابل توجهی از مفاهیم نظری و معانی آن شاخه از علم را به دوش می‌کشند.

کردار گفتمانی حد واسط میان متن و کردار اجتماعی است و با استفاده از آن مردم از زبان برای تولید و مصرف متن بهره می گیرند و بدان طریق متن به کردار اجتماعی شکل می دهد و همچنین از آن شکل می گیرد.

درین تکنیک نیز تبیین و تبیین اجتماعی دخالت و حضور دارد به صورتی که هدف از مرحله تبیین، توصیف گفتمان بعنوان بخشی از یک فرآیند اجتماعی است؛ تبیین گفتمان را بعنوان کنش اجتماعی توصیف می کند، و نشان میدهد که چگونه ساختارهای اجتماع گفتمان را تعیین می بخشند.

واژگان پایه و اصطلاحات تخصصی در هر شاخه‌ای علمی بخش قابل توجهی از مفاهیم نظری و معانی آن شاخه از علم را به دوش می‌کشند. معمولاً در سال‌های اولیه رشد و نمو هر گرایشی از یک شاخه علمی واژگان و اصطلاحات پایه در معادل‌یابی و واژه‌سازی از زبان مبدأ به زبان مقصد دچار مشکلات فراوانی هستند.

داده‌های کتاب فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی بالغ بر 154 مدخل از نوع واژه و اصطلاحات پایه در حوزۀ تخصصی گفتمان و کاربردشناسی و تحلیل گفتمان انتقادی است. با توجه به اینکه واژه‌ها عموماً از نوع پایه هستند، بنابراین برای آن دسته از واژه‌ها و اصطلاحات مرسوم در برخی از رویکردهای ویژه تحلیل گفتمان انتقادی مثلاً از قبیل رویکرد وندایک یا مؤلفه‌های گفتمان‌دار رویکرد ون لیوون و لاکلاوموف و … نشده‌ است.

برای جمع‌آوری واژه‌های پایه و سپس تعریف آنها بدین گونه عمل شده است که ابتدا کتاب‌های پایه تحلیل گفتمان و کاربردشناسی که غالباً جنبۀ کتاب ‌های درسی برای درس تحلیل گفتمان و کاربردشناسی در مقطع دکتری و کارشناسی ارشد زبان‌شناسی داشته‌اند، شناسایی و جمع‌آوری شد.

در مرحلۀ بعد واژه‌ها و اصطلاحات بنیادی هر درس یا فصل از کتاب خارج شد. برخی از واژه‌ها و اصطلاحات افزون بر کتاب‌های درسی از مجموعه‌مقالات تخصصی تحت عنوان کتاب راهنمای تحلیل گفتمان جمع‌آوری شده است. سپس تلاش شده تا معادل فارسی نسبتاً مناسب که تا حدودی مورد اتفاق نظر صاحب‌نظران متخصص بوده و نیز دربردارندۀ مفاهیم و معانی موردنظر مؤلفین مبدأ باشد انتخاب و ارائه شود. در معادل‌یابی‌ها به واژه‌هایی رسیده شده که در زبان فارسی معادلی که بتواند کلیۀ جنبه‌های معنایی را پوشش دهد وجود نداشته است، در چنین مواردی به ناچار از صورت زبانی مبدأ عدول نموده و به تعاریف و معنا تکیه شده است.

در بیشتر موارد به تبعیت از روش فرکلاف در انتهای کتاب در ارجاع‌دهی، معادل و تعاریف و توصیفات از یک واژه یا اصطلاح در قالب یک متن ارائه شد و در پایان متن منبع یا منابع به صورت نام فامیل نویسنده و سال نوشته شده و نیز ارجاع کامل اثر در کتابنامه آمده است.

آقاگل زاده: فردوس،فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران، علمی، 200 صفحه، 1392.