میراث مکتوب – سید مصطفی محقق داماد نزد محققان و اساتید حوزه و دانشگاه، فردی شناخته شده است. جدیدترین کتاب وی با عنوان فاجعه جهل مقدس، از سلسله مباحث روشنگری دینی است که گزاره «جهل» را آن هم در صبغه دینیاش بررسی می إکند. آنچه در این کتاب آمده، سخنرانیإهای وی است که بیشتر حول و حوش جهل بوده و در سالیان مختلفی ایراد شده و به تازگی ویرایش و مستندسازی شده و به صورت کتاب درآمده است. برخی مطالب دیگر نیز در این کتاب آمده، که ربطی به موضوع کتاب ندارد.
تأکید بر عقل و مقابله با جهل در متون دینی سابقه دارد به گونهای که اصول کافی با کتاب عقل و جهل شروع میشود. رویکرد کنونی مؤلف به گونهای به فلسفه تاریخ و تحلیل آن میپردازد. وی حادثهای مثل عاشورا را معلول علتی مانند جهل میداند. آن هم جهل دینی.
مؤلف در مقدمه درباره این نوع از جهل میگوید:
بلای جهل و بیخردی در هر شکل و لباسی خانمانسوز است ولی صبغه قدسی و دینیش از چنان ویژگی برخوردار است که شعلههایش بر دلها مینشیند و مغز استخوان را میسوزاند؛ یعنی از قبیل «نارالله الموقده التی تطلع علی الافئده» میباشد. در عاشورا معرکه عفریت جهل، آن هم در چهره قدسیاش به نیزه و شمشیر تجسم یافت و بر پیکر سیدالشهداء فرود آمد.
وی در ادامه میگوید:
جهل نشسته بر دلها را که روزگاران بر آن گذشته و نهادینه گشته، چگونه میتوان بیرون کرد؟ آیا با روشنگری روزگاران ممکن است؛ یا حتی به روزگاران هم ممکن نیست؟
مطالب کتاب بیشتر در زمینه عاشورا و قیام امام حسین است، ولی گاهی مطالب دیگر نیز در آن وجود دارد.
این کتاب به کار امروز ما میآید و میتواند نورافکنی باشد بر برخی تاریکیهای جهل در جامعه.
فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
۱٫قرائت قدرت اندیشانه ابزاری از دین
۲٫کژاندیشی دینی عامل اصلی در شکل گیری فاجعه کربلا
۳٫نهادهای حقوقی مورد سوء استفاده در شکلگیری فاجعه کربلا
۴٫نهادهای کلامی مورد سوء استفاده در فاجعه عاشورا
۵٫فاجعه جهل مقدس
۶٫شستشوی مغزی (استخفاف) و فرار از آن
۷٫فرار از استضعاف
۸٫اخلاق ما تقدّم بر دین
۹٫جهل و فقر، همزادان شوم
۱۰٫عناصر اصلی امنیت قضائی
۱۱٫احیای سنّت قم؛ اجتهاد و اعتدال
۱۲٫قم؛ آنگونه که من دیدم
۱۳٫آمال حکیم
۱۴٫دغدغه حکیمان نسبت به صلح جهانی
۱۵٫حکیم و حکمت قرآنی از دیدگاه صدرالمتألهین
منیع: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران