میراث مکتوب- میرحسین دلدار بناب کتاب «شناخت‌نامۀ جوانمردان» را با مروری بر آیین عیّاری و فتوّت به رشته تحریر در آورد.
دلدار بناب در دیباچهٔ اثر خود به سیر تحول درونی و معنوی انسان پرداخته و نوشته است:«معمای عجیبی است این موجود بال‌گشوده تا اعلی علّییّن و سپس در غلتیده در اسفل‌السّافلین. طرفه معجونی است این فرشتهٔ سرشته از حیوان و این حیوان فرشته‌سیرت فلک‌سیر! اینجاست که سفر آغاز می‌شود.جستجو معنا می‌یابد. لذت کشف دلنشین می‌گردد.کنکاش در اعماق ناپیدای وجود موجودی به نام انسان. گشت و گذار در کوچه‌پس کوچه‌های زمان که تاریخش می‌خوانند. غبارروبی از چهره آیینهٔ حقیقت که به گَرد عمد و عناد آلوده شده است».
این نویسنده دربارهٔ رویکرد تألیف کتاب خود درباب عیّاری و فتوّت اذعان دارد که رویکردش بی‌هیچ تعارف و تردیدی دست‌یابی به حقیقت وجودی چنین انسانی است. انسان‌شناسی تاریخی. معرفی طیفی از انسان‌ها که در دوره‌های مختلف در اقصا‌نقاط جهان زیسته و انسانیت انسان را پاس داشته‌اند.
وی این اثر را حاصل سه دهه مطالعه دانسته و اضافه کرده که بخشی از پژوهش این اثر با عنوان «پژوهشی در خصوص عیّاران» برای اولین‌بار در همایش بین‌المللی ایران‌شناسی در سال ۱۳۸۱ ارائه شده است.
«شناخت‌نامۀ جوانمردان» در پنج فصل تهیه و نگارش شده است. نویسنده در فصل نخست به بررسی متون قدیم درباب عیاران پرداخته است. در این فصل آثاری چون قابوسنامه، سمک عیّار، مروج‌الذّهب و معادن الجواهر و نیز تاریخ سیستان بررسی شده است.
وی در فصل دوم ابتدا به واژه‌شناسی «عیّار» و «عیّاری» و نقد این واژه‌ها پرداخته، سپس وجوه اشتارک آیین مهر و شیوه‌ی عیّاری را بررسی کرده است. در ادامه این فصل نیز اصول عیّاری را با تکیه بر قابوسنامه و سمک عیّار برشمرده است.
علل قیام عیّاران و نقش تاریخ‌ساز آنها در پیشینه ایران را در فصل سوم بررسی و در اختیار خوانندگان قرار داده است. نقش و تأثیر عیّاری در تصوف و آیین ملامتیه و قلندری و دیگر خصایل عیّاران در فصل چهارم از نظر گذرانده است.
نویسنده در فصل پنجم داستان‌هایی از جوانمردان مانند عیّار پاکباز، استغناء، حقّ نمک و دوری از ریا و وفای عهد و حکایتی از هزار و یک شب را برای خپانندگان بازگو کرده است.
«شناخت‌نامۀ جوانمردان» اثر میرحسین دلدار بناب از سوی نشر پروژه ترجمه حسنلو به بهای ۱۹۰ هزار تومان راهی بازار کتاب شده است.
