میراث مكتوب – تصویری که مقالات و گفتارهای شمس از خطوط فکری او ترسیم می کند، یک تصویر دوگانۀ زمینی آسمانی، یا واقعی اسطوره ای است و این خود، یک تصویر متفاوت و ناشناخته در دنیای تصوف است؛ همچنان که مقالات، خود، یک متن متفاوت در میان آثار متصو فه است! در این گفتارها، شمس از یک سو مانند پیران تصوف در هاله های اسطوره و افسانه پیچیده شده، و حامل برخی دعوی های بزرگ و ویژگی های خارق عادت، و بلندپروازی های مألوف اهل تصوف است: طامات می گوید، کرامات می بافد،
و… و البته این بُعد از سیمای شمس، با آنچه در تذکره هایی مانند افلاکی و سپهسالار آمده، انطباق کامل دارد. اما در سوی دیگر، او منتقد جدی و آشتی ناپذیر بی راهه روی ها و بی پروایی های اهل طریقت، و گزاف گویی هایی است که به نام تصوف و صوفی گری رواج یافته است، و برچیدن آنها را تنها راه اصلاح آیین تصوف می داند! و در کنار این همه، او مردی است زمینی و
آشنا با واقعیت های زمانۀ خود و در جستجوی یک راه برون رفت از وضعیتی که روزگار او را در گرداب خویش کشیده است، و این دغدغه ها، او را در عداد مردان اصلاح گر و چاره جوی این سرزمین می نشاند و تا آنجا که اسناد و آثار اهل تصوف نشان می دهد، از این لحاظ، شمس در میان انبوه صوفیان سرزمین خود، همتایی ندارد! زیرا تصوف سنتی ایران، در تاریخ بلند و پرماجرای خویش، هرگز خود را مشغول ماجراهای زمینی و انگیزه های پدیدآورندۀ آنها نکرده، و حتی با بی دردی و بلندنظری تمام، از کنار آن همه درد و زخم و فاجعه، راه خویش را کشیده و رفته، و با آرامش و بی اضطراب، چشم بر همۀ آنها بسته است! با این حساب چگونه می توان این دغدغه های زمینی و زندگی گرای شمس را با ایده های صوفیانه آشتی داد و آنها را با مبانی و
معیارهای اهل تصوف سازگار کرد؟
مطلبی كه در بالا آمده است بخشی از مقاله دكتر محمود درگاهی است كه با عنوان «شمس در مقالات» در ارج نامه دكتر محمدعلی موحد منتشر شده است.
متن كامل این مقاله را در فایل زیر بخوانید.
یادآور می شود مجموعه مقالات با قافلۀ شوق (ارج نامۀ استاد محمدعلی موحد) به اهتمام محمد طاهری خسروشاهی از سوی انتشارات ستوده به چاپ رسیده است.
اخبار مرتبط
………………………………………………….
قضا و مَقْضی از دیدگاه مولوی و ابن عربی
وجهی از وجوه احوال و آثار حاج محمدآقا نخجوانی
نسبت میان نظر و عمل به رأی مایستر اکهارت
ابراهیم پورداود و رستخیز ایران در جنگ اول جهانی
در حُسنِ کار موحد و نقدِ ابن عربی
بازبینی مکتوبات مولانا جلال الدّین بلخی رومی و نقد نقدهای آن
مقبرة الشعرا و سابقۀ تاریخی آن
ترجمه منظوم سخنان حضرت محمد (ص)
خاتم و نقش پیدا و پنهان آن در بیتی از حافظ
بررسی جایگاه شناسانه حافظ و مولوی در ارتباط با محیط اجتماعی
نمونه ای نادر از سنجش زمان در کتاب هفتم دینکرد
