میراث مکتوب- دو فصلنامه «میراث علمی اسلام و ایران» سال نهم، شماره ۱۸، پاییز و زمستان ۱۳۹۹، با سردبیری محمد باقری و با انتشار مقالاتی در حوزۀ تاریخ علوم و فناوری دوره اسلامی منتشر شد.
در طلیعۀ این نشریه که به قلم سردبیر آن نگاشته شده است، تاریخ علم دورۀ اسلامی به‌عنوان موضوعی میان‌رشته‌ای قلمداد شده که پژوهشگر آن حوزه باید علاوه بر فارسی، عربی و احیاناً ترکی، یک زبان اروپایی را خوب بداند.
باقری اظهار کرده که خوشبختانه در چند دهۀ اخیر گام‌های امیدبخشی در این حوزه در ایران برداشته شده است و چندین مؤسسه در ایران، پژوهش و نشر در حوزۀ تاریخ علم را جزو کارهایشان قرار داده‌اند.
سردبیر نشریۀ «میراث علمی اسلام و ایران» با اشاره به این‌که سازمان یونسکو سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ میلادی را هزارۀ ابوریحان بیرونی اعلام کرده، نوشته است: «جا دارد که با بهره‌گیری مناسب از این فرصت، هماهنگی‌های لازم با کشورهای منطقه به‌خصوص تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، هند و افغانستان صورت بگیرد».
نشریۀ «میراث علمی اسلام و ایران» در پنج بخش تدوین شده است. در بخش مقاله هفت اثر به چاپ رسیده است. نرگس عصارزادگان، کارشناس ارشد تاریخ علم دورۀ اسلامی مقالۀ «نقوش هندسی هنر اسلامی» اریک بروگ، متخصص نقوش هندسی اسلامی را به فارسی برگردانده است.
«دیوفانتوس، کرجی و معادلات درجۀ دوم» نوشتۀ جفری ا.اوکس استاد ریاضیات توسط محمدمهدی کاوه‌یزدی پژوهشگر تاریخ ریاضیات دورۀ اسلامی ترجمه و در این بخش منتشر شده است.
مهسا راقب مقالۀ «ساعت‌های آفتابی در تونس و دیگر کشورهای قلمرو تمدن اسلامی» نوشتۀ فتحی جری را برای این نشریه ترجمه کرده است.
خوانندگان در ادامۀ مطالعۀ این بخش مقالۀ «نکاتی پیرامون تصحیح نسخه‌های خطی نجوم دورۀ اسلامی» نوشتۀ احمد دلال با ترجمۀ پویان رضوانی را از نظر می‌گذرانند. «دو متن کهن فارسی دربارۀ زمان‌سنجی با سایه و تعیین اوقات نماز» به قلم پویان رضوانی و برگردان نسرین حکمی در این نشریه مجال انتشار یافته است.
دکتر محمد باقری نیز «زیج خوارزمی» نوشتۀ بنو وان دالن را ترجمه کرده است. معرفی تاریخچه تأسيس و دستاوردهای علمی «پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران» به قلم حنیف قلندری، گزارش مفیدی از این پژوهشکده ارزشمند است.
شمامه محمدی‌فر، کتاب «بازنامۀ ناصری» را برای بخش معرفی کتاب این نشریه آماده کرده است.
بخش نسخه‌های خطی دیگر بخش نشریۀ «میراث علمی اسلام و ایران» است. در این بخش علی صفری آق‌قلعه به معرفی و بررسی نسخه تازه‌یاب «شمس الحساب الفخری و انتحال از المرشد فی‌الحساب» پرداخته است.
خوانندگان در ادامۀ مطالعۀ این نشریه بخش یادنامه را از نظر می‌گذرانند. در این بخش انوشه هادزاد «والتر هیتنس: بنیانگذار ایران‌شناسی نوین در آلمان» را نگاشته و نیز نفیسه نعیمی‌پور «بانوی خورشید» را در رثای آلنوش طریان نخستین زن اخترفیزیک‌دان ایرانی نوشته است. بنو وان دالن، منوس فولکرتس و محمد باقری نیز مشترکاً یادداشتی دربارۀ درگذشت ریچارد لورچ تاریخ‌نگار دورۀ اسلامی به رشتۀ تحریر درآورده‌اند.
رسالۀ «حساب آنانیای شیراکی» نوشتۀ ساهاک کوکیان، ترجمۀ حسن امینی و «دو رسالۀ کهن دربارۀ قطب‌نما» نوشتۀ پتراگ.اشمیدل با برگردان نرگس عصارزادگان در بخش «رسائل» این نشریه چاپ شده است.
نشریۀ «میراث علمی اسلام و ایران با مدیر مسئولی اکبر ایرانی و سردبیری محمد باقری از سوی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب منتشر شده است.
صاحب امتیاز این دوفصلنامه، مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب، مدیر داخلی، زینب کریمیان و ویراستار پویان رضوانی است.
علاقه‌مندان برای دریافت این نشریه (به بهای ۶۰ هزار تومان) می‌توانند از فروشگاه انتشارات توس آن را تهیه و یا با شماره تلفن ۶۶۴۹۰۶۱۲-۰۲۱ داخلی ۱۰۵ تماس حاصل کنند.
مریم مرادخانی
لینک مقالات این شماره به تفکیک و با قابلیت دانلود متن کامل آن‌ها در ادامه آمده است.
مقاله
نقوش هندسی هنر اسلامی / نوشتۀ اریک بروگ با ترجمۀ نرگس عصارزادگان
دیوفانتوس، کرجی و معادلات درجۀ دوم / نوشتۀ جفری ا.اوکس با ترجمۀ محمدمهدی کاوه‌یزدی
ساعت‌های آفتابی در تونس و دیگر کشورهای قلمرو تمدن اسلامی / نوشتۀ فتحی جری با ترجمۀ مهسا راقب
نکاتی پیرامون تصحیح نسخه‌های خطی نجوم دورۀ اسلامی / نوشتۀ احمد دلال با ترجمۀ پویان رضوانی
زیج خوارزمی / نوشتۀ بنو وان دالن با ترجمۀ محمد باقری
پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران / حنیف قلندری
معرفی کتاب
بازنامۀ ناصری / شمامه محمدی‌فر
نسخه‌های خطی
نسخه تازه‌یاب «شمس الحساب الفخری و انتحال از المرشد فی‌الحساب» / علی صفری آق‌قلعه
یادنامه‌ها
والتر هیتنس: بنیانگذار ایران‌شناسی نوین در آلمان/ انوشه هادزاد
بانوی خورشید / نفیسه نعیمی‌پور
درگذشت ریچارد لورچ تاریخ‌نگار دورۀ اسلامی / بنو وان دالن، منوس فولکرتس و محمد باقری
رسائل
رسالۀ «حساب آنانیای شیراکی» / نوشتۀ ساهاک کوکیان با ترجمۀ حسن امینی
دو رسالۀ کهن دربارۀ قطب‌نما / نوشتۀ پتراگ.اشمیدل با ترجمۀ نرگس عصارزادگان