شخصیت‌های اساطیری در فرهنگ ملل

میراث مکتوب – این کتاب راهنمایی است برای بسیاری از قابل توجه‌ترین و تأثیرگذارترین اسطوره‌های جهان.

هریک از جوامع انسانی، اساطیر خاص خود را دارد؛  مجموعه‌ای از داستان‌های مقدس دربارۀ خدایان و آنچه به مفهوم هستی مربوط می‌شود، از آغاز آفرینش تا آنچه پس از مرگ روی می‌دهد. مردمان در طول هزاران سال این داستان‌ها را به یکدیگر می گفته اند تا هم خود معنی و مفهوم جهان و زندگی را دریابند و هم به دیگران در فهم معنی و مفهوم آن کمک کنند.

به نظر می رسد که در فرهنگ های گوناگون موجود در جهان، اسطوره ها،  ایزدان و ایزدبانوان بی شماری وجود دارند. گفته اند که تنها در اسطوره های مربوط به آیین هندو در کشور هند، هزاران ایزد و ایزدبانو وجود دارد. گوناگونی این اساطیر، دلفریب و خوشایند است؛ این گونه داستان ها همواره سرگرم کننده اند؛  قرن ها الهام بخش هنرمندان و نویسندگان بوده اند و هنوز هم با ما ارتباط دارند و برای خواندن مناسب به نظر می رسند. بسیاری از مردمان اسطوره ها را بدین سبب می خوانند که زندگی آنها، روابط آنها با یکدیگر و راه و رسم جهان را روشن تر می گردانند. از همه مهم تر، اسطوره ها آدمی را درباب انگاره ها، ادیان، ارزش ها و فرهنگ های مردمانی که نخستین بار آنها را بیان کرده اند، به بینش و بصیرت بی مانندی می رسانند. اگر اسطوره های مردمی را بشناسیم، جهان آنها را خواهیم شناخت.

این کتاب راهنمایی است برای بسیاری از قابل توجه ترین و تأثیرگذارترین اسطوره های جهان. بخش عمدۀ کتاب، به بررسی اساطیر بر مبنای جغرافیایی آنها می پردازد، همراه با فصولی درباب اسطوره شناسی قاره ها، از اروپا گرفته تا استرالیا و فصلی که به اساطیر کهن جاری و تأثیرگذار یونان و روم باستان اختصاص یافته است. مکمل اینها، فصل دیگری است که شخصیت های اساطیری را معرفی می کند؛ مجموعه ای از زندگی نامه های کوتاه ایزدان و ایزدبانوان، همراه با توضیح و جزئیاتی درباب تبار و خاستگاه آنها، شخصیت آنها و کردار آنها.

بازگویی داستان ها در این کتاب، مبتنی بر دو دسته از منابع متفاوت است. در مواردی، نویسندگان ادوار کهن، روایاتی از اساطیر مردمان سرزمین خویش را برای ما باقی گذاشته اند. این متن ها، خود سرچشمۀ پیدایش فرهنگ هایی از قبیل فرهنگ یونان و هند باستان بوده اند. اما در مواردی که هیچ متن باستانی وجود ندارد، ما به آثار مربوط به فرهنگ عامه و آثار انسان شناسانی تکیه می کنیم که در باب مردمان به مطالعه پرداخته اند، با آنها ملاقات و داستان هایی را که سنت های شفاهی آنها را شکل داده است، ثبت کرده اند. اسطوره های آفریقا، شمال آمریکا و استرالیا عمدتاً از این طریق به دست ما رسیده اند.

در کتاب نگاهی نو به اسطوره‌شناسی: نقش اسطوره و شخصیت‌های اساطیری در تاریخ و فرهنگ ملل موضوعات زیر پرداخته شده است:

پیش‌گفتار

آشنایی با اسطوره‌شناسی

زمینۀ پیدایش اساطیر

در آغاز

جهان هستی

نخستین موجودات

قهرمانان و نیرنگ‌بازان

توفان بزرگ

مرگ و پس از آن

پایان جهان

جهان باستان

اروپا

آسیا

آمریکا

آفریقا

استرالیا

آشنایی با شخصیت‌های اساطیری

آفرینندگان و ایزدان بلندمرتبه

ایزدبانوان مادر و ایزدان زمین

ایزدان دریا، آسمان و گیتی

ایزدان حیوانات و شکار

ایزدان باروری و کشت و زرع

ایزدان عشق، فرزندزایی و خانه

ایزدان بخت و سرنوشت

ایزدان نیرنگ‌باز و فریب‌کار

ایزدان جنگ

ایزدان جهان فرودین.

ویلکینسون: فیلیپ ، فیلیپ: نیل، نگاهی نو به اسطوره‌شناسی: نقش اسطوره و شخصیت‌های اساطیری در تاریخ و فرهنگ ملل، ترجمه: رحیم کوشش، تهران، سبزان، 352 صفحه، 1393.