میراث مکتوب- دیر زمانی بود که پس از رخدادهای سیاسی پس از بهمن 1357خ و دگرگونه شدن ساختار سازمان‌های اداری و فرهنگی ایران، اندک مراکز فرهنگی و برخی انتشارات ریشه‌دار، کوشش به نشر و چاپ برخی متون کهن می‌کردند و جای خالی بنگاه‌های ارجمندی چون: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، فرانکلین، کتاب‌های جیبی، خوارزمی، انجمن آثار ملی، مرکز اسناد فرهنگی آسیا، امیر کبیر، دانشگاه تهران، کتابخانهٔ مرکزی دانشگاه تهران و چند ناشر دیگر برای پوشش و نشر متون کهن خالی بود.
در این چند ساله (1357 تا 1372) آنچه چاپ شد، خوب بود ولی قابل‌اعتنا نبود تا اینکه با دلبستگی و هوشمندی آقای دکتر اکبر ایرانی، مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب پای گرفت و اندک اندک در بین ناشران و اهل فرهنگ و تحقیق جای خود را باز کرد و کسانی چون استاد ایرج افشار و بسیاری از بزرگان فرهنگ و پژوهش بدان دلگرم و دلخوش شدند.
متون کهن، یک‌به‌یک از پستو و انبار کتابخانه‌ها رخ نمود. دفتر نشر میراث مکتوب، جایگاهی شد برای بزرگان این عرصه، آشنایی‌ها شکل گرفت. نسل جوان، پویا، تشنه و علاقه‌مند به تصحیح با بزرگان این عرصه آشنا شدند، از آزموده‌هایشان بهره و درس گرفتند، کارها ارائه شد. هر ساله چندین عنوان کتاب نشر این مرکز جایزه‌های کتاب سال را دریافت کرد. بسیاری از متون کهنه، خاک گرفته و فراموش شده، زنده شدند. اهل علم و دانش ایران و جهان با توانمندی‌های گستردهٔ فرهنگ و هنر و ادب ایرانی آشنا شدند.
با بنیان و آمدن مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب، دوباره کار تصحیح و چاپ متون کهن در ایران رونق گرفت. برخی ناشران که این‌گونه کارها را به کناری نهاده بودند، دوباره بدان عنایتی دوچندان کردند و حتی ناشران تازه‌ای چون مرکز احیای میراث اسلامی، مرکز ذخائر اسلامی و… شکل گرفت.
نه تنها چاپ متون کهن رونق گرفت، بل کتابخانه‌ها دوباره تشویق به خرید نسخه‌های خطی و حتی چاپ سنگی شدند. چاپ فهرست نسخه‌های خطی و چاپ سنگی در این سی‌ساله رشدی چشمگیر داشت. فهرستگان نسخه‌های خطی ایران به کوشش آقای مصطفی درایتی در دو گونۀ «دنا» و «فنخا» چاپ شد. بی‌گمان بسیاری از کارها به گونهٔ زنجیری به هم وابسته و پیوسته‌اند که یکی باعث پیدایش دیگری می‌شود.
مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب در کنار کار نشر متون، با برگزاری نشست‌های علمی و فرهنگی و نیز چاپ سه نشریه وزین و آبرومند به نام‌های آینۀ میراث، گزارش میراث و میراث علمی اسلام و ایران، نقش بس ارزنده‌ای در بازشناسی فرهنگ و هویت ایرانی داشته است.
اکنون مؤسسهٔ پژوهشی میراث مکتوب با چاپ 390 عنوان کتاب در 458 جلد، سرآمد ناشران متون کهنِ پیش و پس از بهمن 1357 است.
حسین مسرّت
نسخه‌شناس، فهرست‌نگار و تاریخ‌پژوه