میراث مکتوب – حمزۀ فنصورى، به احتمال قوى اولين كسى است كه مبانى تصوف را در جهان مالايى ترويج كرد و از اين رو وى را پدر ادبيات عرفانى جهان مالايى مى‌دانند. در ميان مكتوبات موجود در تصوف و عرفان در جنوب شرق آسيا، هيچ اثرى كه تاريخش به پيش از حمزه فنصورى باز گردد ثبت نشده است. از متون به‌جاى مانده از حمزه برمى‌آيد كه او به زبانهاى عربى و فارسى تسلط داشته و آثار خود را به زبان مالايى (زبان مادرى‌اش) و به خط جاوى تدوين نموده است. چنانكه در رسالۀ شاعر دگانگ حمزه اشاره مى‌كند كه او نه ايرانى است و نه عرب؛ اين امر به استفاده از متون عربى و فارسى در آثارش اشاره دارد.
تاريخ تولد او دقيقاً ثبت نشده است، اما مى‌دانيم كه او در قرن شانزدهم ميلادى مى‌زيسته و احتمالاً در سال 1607 ميلادى وفات يافته. محل تولد حمزه را «فنصور» يا «باروس»، واقع در ساحل غربى سوماترا، ذكر كرده‌اند. لقب «فنصورى» كه به عنوان نام خانوادگى حمزه استفاده مى‌شود مربوط به زادگاه اوست. حمزه براى خود دو زادگاه قائل بود، يكى زادگاه جسمانى او در فنصور و ديگرى موطن روحانى او در «شهر نو» در سيام (تايلند امروزى). او در شراب العاشقين اظهار كرده كه: «حمزه اصالتاً اهل فنصور است، اما در سرزمين «شهر نو» موجوديت يافت.
از اين رو او خود را «المُدُنَين» مى‌خواند، يعنى زاده دو شهر. سير و سلوك حمزه همراه بود با سير آفاق و انفس. در كودكى پدر و مادرش را از دست داد و با دشوارى زندگى را سپرى كرد. وى براى يافتن خود، خدا و حقيقت سفرهاى زيادى كرد. در سفر و اقامت چند ساله‌اش در سيام با گروه ايرانيان فرهيخته و دانشمند حشر و نشرهايى داشت و در طى اين مراودات فارسى آموخت و با متون ادبى و عرفانى ايران آشنا شد. همچنين او نقل مى‌كند كه در سفرهايش از مكه و بيت‌المقدس هم ديدار كرده. حمزه در اشعار خود به سفر مكه اشاره مى‌كند و مى‌گويد كه در جستجوى خدا، به خانه كعبه رفته و از باروس تا قدس طى منزل كرده، تا سرانجام خانه حقيقى خود را يافته.
حمزه فنصورى آثارى به نثر و به نظم تدوين نموده. مباحث حكمى و عرفانى او بيشتر در سه اثر نثر او شامل: اسرار العارفين، شراب العاشقين، و المنتهى گردآورى شده است.
حمزۀ فنصوری، سه رسالۀ اسرارالعارفین، شراب العاشقین، المنتهی، تحقیق و ترجمه: امیرحسین ذکرگو، لیلا حاجی مهدی تاجر، تهران، میراث مکتوب، قطع: وزیری، بها با جلد شومیز: 340000 ریال با جلد سخت: 440000 ریال، 1397.
