کد خبر:5554
پ
Sabeetqarah-m

سه رساله از ثابت بن قره منتشر شد

سه رساله از ثابت بن قره با مقدمۀ پویان رضوانی از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران منتشر شد

ميراث مكتوب – ظهور تمدن اسلامی در زمان و مکانی ویژه، موجب شد تا ملل، اقوام و پیروان ادیان مختلفی در شکوفایی آن نقش داشته باشند. سهم اعراب در ایجاد زبان مشترک، نقش یونانی مآبان در گسترش فلسفه و علوم طبیعی، و تأثیر ایرانیان در نظام های اداری، علوم مختلف و نیز آداب و اخلاق از جمله مؤلفه‌های مهم و اساسی مؤثر در شکوفایی این تمدن هستند.

بُعد علمی تمدن اسلامی به اندازه ای برجسته است که شناخت این تمدن بدون توجه به جریان های علمی موجود در آن ممکن نیست. همزیستی اقوام مختلف در گسترۀ تمدن اسلامی، به ویژه در عرصه های علمی موجب انتقال و رویارویی افکار، آراء و آثار گوناگونی از مناطق دور و نزدیک شد، به طوری که می توان مصداق آن را در جریان نهضت ترجمه در دوران زرین این تمدن، یعنی سده های سوم و چهارم هجری، یافت. هرچند تمامی این فعالیت ها در جامعه ای انجام می شد که رهبری آن بر اساس موازین اسلامی بود، نمی توان نقش پیروان ادیان دیگری را که در این جامعه می زیستند و در عرصه های علمی اثرگذار بودند نادیده گرفت.

ثابت بن قره حرانی (د. 288 ق) یکی از این شخصیت‌ها بود که تأثیر فعالیت های علمی او بر شاخه‌های مختلف، تا چندین نسل پس از او به روشنی نمایان است. تسلط ثابت بر زبان شناسی زمان خود چنان بود که آثار او در کنار دقت علمی بسیار، ظاهری برازنده داشت. فعالیت های ثابت در عرصۀ ترجمۀ متون علمی، مرحله ای را رقم زد که در آن، مترجمان محقق، جانشین مترجمان عالم شده بودند. در این مرحله، اگر ترجمه ای انجام می شد، یا در ادامۀ مسیر پژوهشی بود که قبلاً آغاز شده بود یا آغازگر پژوهشی بود که در آینده به نتیجه می رسید.

در این کتاب تصویر نسخۀ خطی مجموعه ای از آثار ثابت قره که هم اکنون با شمارۀ 948 در کتابخانۀ کوپرولو، در استانبول ترکیه، نگهداری می شود تقدیم پژوهندگان تاریخ علم دورۀ اسلامی شده است. این مجموعه شامل سه رساله از ثابت است که دو رسالۀ نخست در نجوم و سومی در ریاضی نوشته شده است.
رسالۀ نخست کتاب حاضر «کتاب فی آلات الساعات التی تسمّی رخامات» یکی از بهترین و مهم ترین آثار دوره اسلامی درباره ساعت‌های آفتابی است.

دومین رساله «قول فی ایضاح الوجه الذی ذکر بطلمیوس انّ به استخرج من تقدّمه مسیرات القمر الدوریه و هی المستویه» نام دارد و مسایل نجومی را بررسی می‌کند.
رساله پایانی «کتاب فی عمل شکل مجسّم ذی اربع عشر قاعده تحیط به کرة معلومه» نام دارد و درباره ساختن یک چهارده وجهی نیمه منتظم بحث می‌کند.

افزون بر مقدمه، فهرستی از اعلام و اصطلاحات توضیح داده شده است.

سه رساله از ثابت بن قره (ساعت های آفتابی، حرکت خورشید و ماه، چهارده وجهی محاط در کره) نسخه برگردان به قطع اصلی نسخۀ خطی به شماره 948 کتابخانه کوپرولو (استانبول) کتابت 370 هـ با مقدمۀ پویان رضوانی در 124 صفحه، شمارگان 500 نسخه، قطع وزیری و به بهای 130000 ریال در سال 1393 از سوی مرکز پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری پژوهشکدۀ تاریخ علم دانشگاه تهران منتشر شده است.

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612