کد خبر:3384
پ
tarikh-m1

روش‌های مورخان عثمانی در تاریخ‌نگاری

کتاب تاریخ نگاری و مورخان عثمانی نوزدهمین کتاب از مجموعه انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام، توسط دکتر نصرالله صالحی ترجمه و تدوین شد

میراث مکتوب – کتاب تاریخ نگاری و مورخان عثمانی نوزدهمین کتاب از مجموعه انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام، توسط دکتر نصرالله صالحی ترجمه و تدوین شد. این کتاب در یک فصل مقدماتی و چهار فصل اصلی تنظیم شده است.
در سال­های اخیر، تاریخ­نگاری در ایران و جهان، یکی از دغدغه های برخی از محققان تاریخ در ایران بوده است. هرچند شمار آثار تألیفی و ترجمه شده در این زمینه اندک است، ولی همین تعداد اندک، حاکی از توجه محققان تاریخ به مسأله مهم تاریخ­ نگاری است. مسأله­ای که در گذشته توجه چندانی به آن نشده بود.
یکی از جریان ­های مهم تاریخ ­نگاری در جهان اسلام، بدون شک تاریخ­نگاری عثمانی است. مورخان قلمرو امپراتوری عثمانی، در طول شش سده استیلای عثمانیان، آثار پرشمار و ارزشمندی خلق کرده اند. البته اروپاییان بیشتر از مسلمانان اعم از ایرانی و عرب، به مطالعه و بررسی این آثار پرداخته­اند. چنانکه همین مستشرقان اروپایی منابع تاریخ عثمانی از سده دهم/ شانزدهم به بعد را به زبان­های خود ترجمه کرده­اند.
مورخان غربی که به شناخت دولت عثمانی نیاز داشتند، متن کامل یا بخشی از آثار تاریخی سفرا و سیاحان عثمانی، به ویژه آثار مورخان بزرگی نظیر کاتب چلبی، نعیما، خواجه سعدالدین و جلال زاده مصطفی را به زبان­ های ایتالیایی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی ترجمه و منتشر کرده­اند.
در ایران متأسفانه تا دوره ناصرالدین شاه، هیچ توجهی به تاریخ عثمانی و منابع آن نشد. در این دوره بنا به علاقه شخص شاه، چند منبع تاریخی عثمانی به فارسی ترجمه شد و بعد از آن بار دیگر این آثار مورد بی ­توجهی قرار گرفت. بنابراین آشنایی محققان تاریخ در ایران، از تاریخ­نگاری عثمانی تا روزگار حاضر همچنان ادامه یافته است.
در حالی که در ایران، چنین فقر شدیدی نسبت به تاریخ­نگاری عثمانی وجود دارد، در اروپا و آمریکا علاوه بر تصحیح و انتشار منابع دست اول عثمانی، ده­ها تک ­نگاری ارزشمند به صورت کتاب و پایان­نامه­های تحصیلی درباره تاریخ­نگاری عثمانی، تألیف و انتشار یافته است. علاوه بر آن، یکی از پروژه­های مهم دانشگاه هاروارد در یک دهه گذشته، تدوین دانشنامه مورخان عثمانی است که از طریق اینترنت در دسترس همگان است.
پرداختن به تاریخ­نگاری عثمانی به ویژه برای ما ایرانیان از آن لحاظ که موجب شناخت بهتر و بیشتر تاریخ­نگاری ایران می­شود، دارای اهمیت بسیاری است، زیرا تاریخ­نگاری عثمانی از همان آغاز شکل­گیری و نیز در مرحله اوج و کمال خود تا حد زیادی وام­دار زبان فارسی، عناصر ایرانی و شیوه­های تاریخ­نگاری ایران بود.
نگارنده با نظر به این ضرورت­ها، از چند سال گذشته به این سو، در کنار ترجمه منابع و متون عثمانی، تعدادی از جدی­ترین مقاله­های مربوط به تاریخ­ نگاری عثمانی، از زبان انگلیسی و ترکی را ترجمه کرده است.
کتاب حاضر مشتمل بر مقاله­های مذکور و نیز فصلی از کتاب رمضان ششن درباره مورخان عثمانی است که در پژوهشکده تاریخ اسلام انتشار می ­یابد.
فصل مقدماتی کتاب، در مقاله­ای با عنوان «تاریخ­نویسی در آناتولی (پیش از دوره عثمانی)» از علی ارطغرل به بحث تاریخ نگاری پیش از عثمانی پرداخته است.
فصل اول کتاب طی نه مقاله روند تاریخ­نگاری عثمانی را بررسی کرده است. مقالات این بخش شامل این مباحث است: پیدایش تاریخ نگاری عثمانی؛ آغاز تاریخ ­نگاری عثمانی؛ در باب تاریخ ­نگاری در عثمانی؛ مروری بر تاریخ ­نگاری عثمانی؛ تاریخ­ نگاری عثمانی؛ جریان­های عمده در تاریخ­ نگاری عثمانی؛ رابطه علت و معلول در تاریخ­ نگاری عثمانی؛ تاریخ­ نگاری عثمانی در دوره سلیمان قانونی؛ نخبگان ایرانی در خدمت سلطان عثمانی.
فصل دوم کتاب به موضوع «تاریخ‌نگاری عثمانی در دورهٔ تنظیمات» پرداخته است.
فصل سوم «مورخان عثمانی» را معرفی کرده است.
فصل چهارم نیز مشتمل بر چهار مقاله به شرح زیر است: معرفی و توصیف منشآت فارسی صاری عبدالله افندی؛ معرفی یک مجموعه منشآت از سده دهم؛ در فواید فتحنامه­های عثمانی؛ ظفرنامه­های عثمانی: مطالعه موردی ظفرنامه سلطان مراد خان.
تاریخ نگاری و مورخان عثمانی برای پژوهشگرانی که درباره امپراتوری عثمانی تحقیق می‌کنند و نیز پژوهشگرانی که به مطالعه تاریخ‌نگاری ایران و جهان اسلام علاقه‌مندند، مفید خواهد بود. در این کتاب، سنت تاریخ‌نگاری در جهان اسلام به‌صورت مقایسه‌ای توجه شده است.
چاپ نخست کتاب «تاریخ‌نگاری و مورخان عثمانی» با ترجمه و تالیف نصرالله صالحی در ۴۶۶ صفحه، شمارگان یک‌هزار و ۵۰۰ نسخه و بهای ۱۵هزار و ۵۰۰ تومان از سوی پژوهشکده تاریخ اسلام راهی بازار کتاب شده است.

پژوهشکده تاریخ اسلام

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612