میراث مکتوب – آنچه در ادامه می آید دیدگاه جویا جهانبخش، پژوهشگر، منتقد و مصحح جوان دربارۀ دکتر انزابی‌نژاد استاد فقید دانشکده ادبیات و زبان فارسی دانشگاه فردوسی مشهد است.
«مرحوم دکتر سید رضا انزابی‌نژاد از چند جهت واجد امتیازات بسیار چشمگیری بود که این ویژگی ها در بعضی دیگر از استادان نامی روزگار ما به طوری که در ایشان وجود داشت، نبود. نخستین ویژگی او که باید بر دیگر امتیازاتش مقدم دانست شخصیت والای ایشان بود که در آثار او نمود بارز دارد. دکتر انزابی شخصیت باسلامت یک معلم دغدغه مند را داشت. ایشان جامع ادبیات قدیم و جدید بود. در روزگار ما بسیاری از ادبا هستند که در ادب قدیم متخصص اند و با متون جدید ناآشنا و بسیار بسیار بیشتر کسانی هستند که در ادبیات جدید دستی دارند و در ادب قدیم ناتوان اند؛ اما مرحوم دکتر انزابی نژاد در عین تخصص در متون قدیم با ادبیات جدید هم بسیار آشنا بود. یکی از نخستین فرهنگ های معاصر با همکاری ایشان تألیف شده است که خود نشان از آشنایی ایشان با ادبیات معاصر دارد. دکتر انزابی همچنین در ادبیات قدیم جامع الاطراف بود. این گونه نبود که با متون نظم آشنا باشد و با نثر نه؛ یا آثار یک دورۀ خاص را بشناسد و از دوران دیگر غافل باشد. یکی از عواملی که به جامع الاطرافی او کمک می کرد عربی دانی او بود. دکتر انزابی متون مهمی را در ادب عربی مطالعه کرده بود و از این جهت به برخی ادیبان نامور ۷۰- ۸۰ سال پیش، که نامشان به درخشانی بر تارک ادبیات ما می درخشد و یکی از راه های پیشرفت آنان نیز تبهر در ادب عرب بود، شبیه شده بود. انزابی این ویژگی را داشت و به واسطه سرمایه علمیی که از راه دانش ادب عرب تحصیل کرده بود می توانست در بسیاری از متون ادب ما گره گشایی کند که برخی دیگر از آن ناتوان اند.
دکتر انزابی در عربی دانی تا بدان جا رفت که یکی از بهترین فرهنگ های عربی- فارسی به دست ایشان پیدا آمد. او یکی از سرآمدان فرهنگ نویسی عربی است. فرهنگ الرائد که با تلاش چند سالۀ ایشان ترجمه شد فصل تازه ای را در فرهنگ عربی- فارسی گشود. الرائد از نخستین فرهنگ هایی است که معادل یابانه و برابرگزارانه نوشته شده است و مترجمان از آن سودها برده اند. دو فرهنگ شاخصی که بعد از الرائد ترجمه یا تألیف و منتشر شد تا حدودی تحت تأثیر کار مرحوم استاد انزابی نژاد بود. تفاوت بارز فرهنگ او با فرهنگ های سابق بر آن (البته بر کسانی که بر این فرهنگ بپردازند) پوشیده نخواهد بود. در کنار ویژگی های علمی، دکتر انزابی واجد خلاقیت ادبی هم بود. دکتر انزابی فقط ادب شناس نبود خودش یک ادیب بود که می توانست نثر ممتازی بنویسد و تعابیر خیال انگیز بسازد که بر خوانندگان تأثیرگذار باشد. بعید می دانم کسی باشد که مقدمه او بر کتاب ثمارالقلوب ثعالبی را مطالعه کند و بر تأثیرگذاری نثر و خلاقیت ادبی دانی انزابی نژاد آفرین نخواند. من به روشنی به یاد دارم نخستین بار که شرح ثعالبی را به قلم او مطالعه کردم و به بخشی رسیدم که ایشان صحنه مرگ ثعالبی را ترسیم می کند زار زار گریستم. این تأثیری بود که قلم توانای انزابی بر ذهن می گذاشت و گر نه زندگی خود ثعالبی چندان مقوله تراژیک و اندوه آفرینی نبود. البته این علاوه بر جنبه علمی راسخ و درخشانی است که از ترجمه های دکتر انزابی به چشم می آید. استاد انزابی نژاد در آن کتاب از یک سو مترجم عربی دان متخصص است و از دیگر سو در مقدمه ای که بر آن نوشته به قدر یک داستان نویس چیره دست، خلاق و تأثیرگذار است. وجه جامع خصوصیات دکتر انزابی به گمان من مشی معلمانه بسیار عالی او در تمام آثارش بود. او حقیقتاً یک معلم موفق بود و جنبه های مختلف شخصیتش در این عنوان قابل جمع بندی است. جنبه علمی، اخلاقی، خلاقانه و نوآورانه، همه و همه ابعاد شخصیت یک معلم نمونه است. او آن گونه که از شاگردانش شنیده بودم و خود دیده بودم معلمی والا بود و من افسوس می خورم که هیچ گاه محضر درس و تدریس او را درک نکردم.»
«مرحوم دکتر سید رضا انزابی‌نژاد از چند جهت واجد امتیازات بسیار چشمگیری بود که این ویژگی ها در بعضی دیگر از استادان نامی روزگار ما به طوری که در ایشان وجود داشت، نبود. نخستین ویژگی او که باید بر دیگر امتیازاتش مقدم دانست شخصیت والای ایشان بود که در آثار او نمود بارز دارد. دکتر انزابی شخصیت باسلامت یک معلم دغدغه مند را داشت. ایشان جامع ادبیات قدیم و جدید بود. در روزگار ما بسیاری از ادبا هستند که در ادب قدیم متخصص اند و با متون جدید ناآشنا و بسیار بسیار بیشتر کسانی هستند که در ادبیات جدید دستی دارند و در ادب قدیم ناتوان اند؛ اما مرحوم دکتر انزابی نژاد در عین تخصص در متون قدیم با ادبیات جدید هم بسیار آشنا بود. یکی از نخستین فرهنگ های معاصر با همکاری ایشان تألیف شده است که خود نشان از آشنایی ایشان با ادبیات معاصر دارد. دکتر انزابی همچنین در ادبیات قدیم جامع الاطراف بود. این گونه نبود که با متون نظم آشنا باشد و با نثر نه؛ یا آثار یک دورۀ خاص را بشناسد و از دوران دیگر غافل باشد. یکی از عواملی که به جامع الاطرافی او کمک می کرد عربی دانی او بود. دکتر انزابی متون مهمی را در ادب عربی مطالعه کرده بود و از این جهت به برخی ادیبان نامور ۷۰- ۸۰ سال پیش، که نامشان به درخشانی بر تارک ادبیات ما می درخشد و یکی از راه های پیشرفت آنان نیز تبهر در ادب عرب بود، شبیه شده بود. انزابی این ویژگی را داشت و به واسطه سرمایه علمیی که از راه دانش ادب عرب تحصیل کرده بود می توانست در بسیاری از متون ادب ما گره گشایی کند که برخی دیگر از آن ناتوان اند.
دکتر انزابی در عربی دانی تا بدان جا رفت که یکی از بهترین فرهنگ های عربی- فارسی به دست ایشان پیدا آمد. او یکی از سرآمدان فرهنگ نویسی عربی است. فرهنگ الرائد که با تلاش چند سالۀ ایشان ترجمه شد فصل تازه ای را در فرهنگ عربی- فارسی گشود. الرائد از نخستین فرهنگ هایی است که معادل یابانه و برابرگزارانه نوشته شده است و مترجمان از آن سودها برده اند. دو فرهنگ شاخصی که بعد از الرائد ترجمه یا تألیف و منتشر شد تا حدودی تحت تأثیر کار مرحوم استاد انزابی نژاد بود. تفاوت بارز فرهنگ او با فرهنگ های سابق بر آن (البته بر کسانی که بر این فرهنگ بپردازند) پوشیده نخواهد بود. در کنار ویژگی های علمی، دکتر انزابی واجد خلاقیت ادبی هم بود. دکتر انزابی فقط ادب شناس نبود خودش یک ادیب بود که می توانست نثر ممتازی بنویسد و تعابیر خیال انگیز بسازد که بر خوانندگان تأثیرگذار باشد. بعید می دانم کسی باشد که مقدمه او بر کتاب ثمارالقلوب ثعالبی را مطالعه کند و بر تأثیرگذاری نثر و خلاقیت ادبی دانی انزابی نژاد آفرین نخواند. من به روشنی به یاد دارم نخستین بار که شرح ثعالبی را به قلم او مطالعه کردم و به بخشی رسیدم که ایشان صحنه مرگ ثعالبی را ترسیم می کند زار زار گریستم. این تأثیری بود که قلم توانای انزابی بر ذهن می گذاشت و گر نه زندگی خود ثعالبی چندان مقوله تراژیک و اندوه آفرینی نبود. البته این علاوه بر جنبه علمی راسخ و درخشانی است که از ترجمه های دکتر انزابی به چشم می آید. استاد انزابی نژاد در آن کتاب از یک سو مترجم عربی دان متخصص است و از دیگر سو در مقدمه ای که بر آن نوشته به قدر یک داستان نویس چیره دست، خلاق و تأثیرگذار است. وجه جامع خصوصیات دکتر انزابی به گمان من مشی معلمانه بسیار عالی او در تمام آثارش بود. او حقیقتاً یک معلم موفق بود و جنبه های مختلف شخصیتش در این عنوان قابل جمع بندی است. جنبه علمی، اخلاقی، خلاقانه و نوآورانه، همه و همه ابعاد شخصیت یک معلم نمونه است. او آن گونه که از شاگردانش شنیده بودم و خود دیده بودم معلمی والا بود و من افسوس می خورم که هیچ گاه محضر درس و تدریس او را درک نکردم.»