مولانا برخلاف اسلاف خود که عمدتاً پای بند به حفظ سنت گویندگی و نویسندگی هستند بدین معنی که برای آثار خویش مقدماتی را ترتیب می دهند و مناجات و نعت پیامبر (ص) و برخی موضوعات دیگر را در این بخش از آثار خود می آورند، مثنوی را با شکایت و حکایت های نی آغاز می کند و پس از ابیاتی چند که به نی‌نامه مشهور است، بی‌درنگ به سراغ داستان می رود و در واقع می توان گفت که مثنوی با داستان آغاز می شود و با داستان نیز به انجام خود می رسد.این قصه‌ها راه مولانا را برای ورود به مقوله‌های مختلف و متعدد باز می‌کند و شاعر غالباً در اثنای این قصه ها و گاه در پی آنها به طرح موضوعات گوناگون روی می آورد و هرچند وارد شدن به این موضوعات موجب می شود که شاعر بارها داستان را رها کند و پس از چندی دیگر بار بازمی گردد، اما او با این شیوه ای که برگزیده پیوسته مخاطب خویش را هشیار نگاه می دارد و به او می نماید که اگرچه مثنوی سرشار است از قصه های گوناگون اما همۀ اینها در واقع چیزی نیستند جز ابزاری برای دست‌یابی به حقایقی که ورای آنهاست.
هدف از تدوین داستان‌ها و پیام‌ها در مثنوی آن بوده است که تصویری روشن از تمامی مثنوی و قصه‌های آن را فراروی دیدگان خواننده قرار دهد و بخش قابل ملاحظه‌ای از پیام‌های شاعر را نیز در ورای این داستان‌ها به نمایش بگذارد. در عین حال برای آنکه مشتاقان مثنوی بتوانند با شیوه بیان شاعر و سبک شاعری او آشنا گردند صد حکایت و داستان از تمامی مثنوی انتخاب شده که در بخش دوم کتاب آمده است. هرچند در این صد حکایت گریز از حکایات غالباً نادیده گرفته شده اما گه گاه برخی گریزهای کوتاه را برای نشان دادن شیوه و سبک شاعر حفظ شده است.
دربارۀ مولانا جلال الدین و آثارش، صد حکایت منظوم از مثنوی و تعلیقات عنوان فصول اول تا سوم این کتاب است.
واژه نامه، پی نوشت، نمایه و مشخصات مراجع عناوین بخش های پایانی داستان ها و پیام ها در مثنوی است.
داستان ها و پیام ها در مثنوی نگاشتۀ سید مرتضی میرهاشمی در ۵۵۰ صفحه، شمارگان ۱۱۰۰ نسخه از سوی انتشارات علم منتشر شده است.