میراث مکتوب – تذكرۀ خلاصة الاشعار و زبدة الافكار، تألیف میر تقی الدین محمد بن علی حسینی كاشانی متخلص به ذكری و مشهور به میر تذكره است كه بین سال‌های 976ـ 1016 ق. تألیف و نگارش آن به انجام رسیده است.
این تذكره یكی از مفصل‌ترین و سودمندترین تذكره های عمومی زبان فارسی است كه از لحاظ حجم اشعار و اشتمال بر تعداد شاعران از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است این اثر مشتمل بر مقدمه ای در چهار فصل، چهار رکن، خاتمه و یک ذیل (6 جلد) در شرح حال حدود 870 شاعر از گذشته تا معاصران مولف است. خاتمه خلاصة‌الاشعار ، شرح حال 414 سراینده سدۀ دهم هجری را در بر دارد که از 12 اصل تشکیل شده است. چنانكه از مندرجات خلاصة‌الاشعار نیز برمی‌آید مؤلف در تنظیم شرح حال و اشعار متقدمان كوشیده است با مراجعه به دیوان‌های شاعران و گاه دست‌خطّ آنها و در بخش معاصران با دیدار و پرسش مستقیم از خود ایشان یا از طریق نامه نگاری و یا استناد به «قول معتمدان» اطلاعاتی مستند درباره شعر و احوال آنها ارائه دهد. از این رو اطلاعاتی كه درباره برخی از شاعران از آن‌جمله زكی مراغه‌ای، كافی ظفر همدانی و ذوالفقار شروانی ارائه می‌دهد در بسیاری از موارد در هیچ جای دیگر به جز مأخذ مذكور موجود نیست و یا در بخش شاعران دارالسلطنه تبریز، سلطان محمد تبریزی، وقوعی و خواری تبریزی از جمله شاعرانی هستند كه اشعارشان یا در جای دیگر اصلا پیدا نمی شود و یا به سختی می‌توان ابیات معدودی از آنها را یافت ولی بر اساس خلاصة الاشعار می توان دیوانچه ای برای آنها ترتیب داد. به این دلیل، بخش معاصران این تذكره به دلیل ارتباطات و دسترسی‌های خاص تقی كاشی به اشعار شاعران همدوره وی و نیز دقت و وسواس ستودنی او در گزینش و انتخاب شعرها، از معتبرترین منابع شعر عصر صفوی به شمار می‌آید.
راقم این سطور تصحیح اصل هفتم در ذكر شعرای دارالسلطنه تبریز و آذربایجان و نواحی آن و تحقیق در این باره را موضوع این نوشته قرار داد. در این اصل تقی‌الدین کاشانی به معرفی 35 شاعر و منتخبی از اشعارشان پرداخته است و مصحح در تصحیح این اصل از پنج نسخۀ خطی بهره گرفته است. مصحح همچنین در مقدمه کوشیده است به بررسی فضای فرهنگی دارالسلطنه تبریز، نحوۀ مواجهۀ آن مركز ادبی با رویكردهای جدید در شعر و تأثیرگذاری آن در پروردن و بالاندن مكتب وقوع كه بعدها جریان غالب شعری در تمامی نواحی ایران شد، تعاملات شعر و نقاشی و تحولاتی که در این دو شاخه هنر در تبریز به وجود آمد، بررسی معیارها و وجوه استحسانی منتخب و نیز آسیب‌شناسی اجتماعی و فكری شاعران آن دیار كه شمایی است از سیمای شاعران نواحی دیگر ایران، همچنین سیر تكوین اصطلاح وقوع از خلال تذکره‌های آن دوره بپردازد. این مقدمه از بخشهای زیر تشكیل شده است:
الف) مدخلی بر زندگی‌نامه و معرفی آثار تقی‌الدین كاشی؛
ب) معرفی شاعران مندرج در بخش تبریز با استفاده از منابع تذكره‌‌ای و تاریخی مختلف؛
ج)بررسی خاستگاه، آغازگران و ویژگی‌های شعر وقوعی بر اساس تحوّلات تاریخی تبریز تا عصر مؤلّف.
میرتقی الدین کاشانی، خلاصة الاشعار و زبدة الافکار (بخش تبریز و آذربایجان و نواحی آن)، تصحیح و تحقیق: رقیه بایرام حقیقی، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب با همکاری مؤسسۀ تحقیقاتی علوم اسلامی و انسانی دانشگاه تبریز و مؤسسۀ فرهنگی، هنری صفای امید، صد و بیست و شش، 265، 7 ص، شمارگان: 1000 نسخه، قطع: وزیری، بها با جلد شومیز:270000 ریال با جلد سخت: 370000 ریال، 1395.
این اثر همزمان با برگزاری «همایش شعر، ادب و عرفان آذربایجان در قرن هشتم تا دهم هجری» 11 و 12 آبان در دانشگاه تبریز رونمایی شد.