میراث مکتوب- امید طبیب‌زاده، اثری با عنوان «جلال آل‌احمد و معاصرانش» را از سوی انتشارات نیلوفر منتشر و راهی بازار نشر کرده است.
کتاب حاضر مشتمل بر چهار مقاله است درباره مناسبات جلال آل‌احمد با چهار تن از روشنفکران برجستهٔ هم عصرش. به جز مقاله نخست که به بررسی روابط آل‌احمد و نیما یوشیج اختصاص دارد. سه مقالهٔ دیگر کتاب را می‌توان تکلمه‌ای دانست بر بخش نخست از کتاب «یک چاه و دو چاله» آل‌احمد. آل‌احمد در آن کتاب از همایون صنعتی‌زاده و ابراهیم گلستان و ناصر وثوقی در مقام موانعی گمراه‌کننده یاد کرده که دست روزگار بر سر راهش قرار داده بوده است.
آل‌احمد در آن کتاب به علت حاکمیت استبداد و وجود سانسور ناچار بوده است تا در بیان افکارش بسیار جانب احنیاط را رعایت کند و از زبانی موجز و رمز‌آمیز استفاده کند. نویسنده در کتاب حاضر به شرح و تبیینِ آن نکات و اشارات رمز‌آمیز پرداخته و همچنین کوشیده است تا از «استبدادزدگی» روشنفکران در مقام یکی از عوارض جوامع بسته و استبدادی سخن بگوید.
همانطور که در سطور بالا اشاره شد، نخستین مقالهٔ این مجموعه درباره روابط جلال و نیماست. این مقاله «دربارهٔ نیما و جلال، و این‌که چقدر بیچاره است انسان» نام دارد که در مجلهٔ بخارا (۱۳۹۹) منتشر شده است. دومین مقالهٔ این مجموعه « دربارهٔ جلال آل‌احمد و همایون صنعتی‌زاده؛ و دورِ شورش و سازش» نام گرفته است. این مقاله نیز به گفتهٔ طبیب‌زاده در مجلهٔ بخارا (۱۴۰۰) منتشر شده است.
«دربارهٔ گلستان و آل‌احمد؛ ساکنان چاه و برجِ عاج در این عرصات» سومین مقالهٔ این کتاب است. آن‌طور که از پیشگفتار کتاب بر‌می‌آید، این مقاله در مجله نگاه نو (۱۴۰۱) منتشر شده است. مقالهٔ چهارم کتاب «جلال آل‌اجمد و معاصرانش»، «دربارهٔ ناصر وثوقی و جلال آل‌احمد؛ و ماجرایِ (سلونی ان تفقدونی… یا اشتباه الرجال و لا رجال)» که در روزنامهٔ شرق چاپ شده است.
امید طبیب‌زاده در پیشگفتار این اثر نوشته است: «پس از انتشار آن مقالات از یک سو به مآخذ جدیدی در حوزهٔ موضوعات مورد بحث خود دست یافتم، و از سوی دیگر به لطف برخی از دوستان، به وجود ایراداتی در کار آن مقالات پی بردم. این همه سبب شد تا دست به اصلاحاتی در مقاله‌ها بزنم و نهایتاً آنها را همراه با مقدمه، سخن پایانی، دو ضمیمه و بالاخره فهرست راهنما به‌صورت کتاب حاضر منتشر کنم.
این نویسنده دربارهٔ هدفش از نگارش این مقالات اینطور توضیح داده است: «تنها به اختصار متذکر شوم که هدفم از این مباحث اولاً روشن کردن بخشی از تاریخ روشن‌فکری ایران معاصر بوده است، و ثانیاً نمایش تأثیر استبداد بر رفتار روشنفکرانی که اتفاقاً قصد و هدف اصلی و اولیه‌شان چیزی نبوده است مگر امحای استبداد! در این کتاب به فراوانی از نقل‌قول‌ها و عکس‌های گوناگون استفاده کرده‌ام؛ در مورد نقل‌قول‌ها غالباً از رسم‌الخط منابع اصلی پیروی کرده‌ام و بدیهی است که مشخصات هر مأخذ را به دقت متذکر شده‌ام».
مقالهٔ دوم کتاب دربارهٔ جلال آل‌احمد و همایون صنعتی‌زاده است. نگارنده جلال را منتقد حکومت استبدادی معرفی می‌کند و در مقابل صنعتی‌زاده را چهره‌ای ارزیابی می‌کند که با حاکمان قدرت کنار می‌آید. مقالهٔ حاضر به توصیف و شرح برخوردهای این دو پرداخته است. آل‌احمد در کتاب «یک چاه و دو چاله» که کتاب کم‌حجمی است به انتقاد از صنعتی‌زاده با زبانی کنایی و رمز‌آلود پرداخته است.
انتشارات نیلوفر کتاب «جلال آل‌احمد و معاصرانش» به قلم امید طبیب‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی را در ۲۲۲ صفحه به بهای ۱۲۵ هزار تومان راهی بازار کتاب کرده است.
مریم مرادخانی