میراث مکتوب – در سال‌های اخیر سنّت نیک تدوین و انتشار جشن‌نامه و ارج‌نامه برای بزرگان علمی، یکی از بهترین و درعین‌حال سودمندترین راه‌های معرفی مصادیق واقعی «عالِم» در زمینه‌های گوناگون دانش و معرفت بشری بوده است.
مقالات گردآمده در این‌گونه مجموعه‌ها، ضمن اینکه معمولاً ناب و نکته‌سنجانه است و ازاین‌روی مورد اقبال و استفادۀ پژوهشگران و دلبستگان حوزۀ تخصصی مربوط واقع می‌شود، به استناد نام و مقام نویسندگان آن‌ها، گواه استواری برای تأیید آوازه و اعتبار دانشمندی که جشن‌نامه به افتخار او تدوین شده نیز شمرده می‌شود. این کتاب‌ها عموماً از مجموع مقالاتی یا گفت‌وگوهایی فراهم می‌آید که جمعی از همکاران و شاگردان و دوستان آن استاد که در رشتۀ تخصصی وی گام می‌زنند و صاحب‌نظرند، می‌نویسند و تقدیم می‌کنند. گاه نیز یادنامه‌ها و جشن‌نامه‌ها، مجموعۀ مقالات و سخنرانی‌های ایرادشده در همایش‌هایی است که به نام شخصیت مورد نظر و در بزرگداشت وی برپا شده است.
گردآورندگان جشن‌نامۀ دکتر محمد دبیرمقدم در تدوین این مجموعه بر آن بوده‌اند که نگارندگانِ مقالات را از میان دانشجویان مستقیم ایشان، به‌ویژه دانشجویان دورۀ دکتری، برگزینند. تمامی این دانشجویان نیز کوشیده‌اند که نکته‌ای در خور توجه را، در قالب مقالات علمی ـ پژوهشی طرح کنند. نتیجه اینکه برای این مجموعه مقالات دست‌اول و گوناگونی در موضوعات زبان‌شناختی گرد آمده که در حوزه‌هایی چون دستور و صرف و نحو و معنی‌شناسی، و در قلمروهای متنوعی مانند زبان‌شناسی شناختی و نقش‌گرا و صورت‌گرا و رده‌شناسی و گویش‌شناسی و آسیب‌شناسی زبان نگارش یافته است. جشن‌نامۀ دکتر محمد دبیرمقدم، عضو پیوسته و معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، هم‌زمان با برگزاری دومین همایش ملی زبان‌شناسی نقش‌گرا در دانشگاه بوعلی‌سینای همدان، رونمایی شد.
این مجموعه حاوی یک مقدمه، شامل مقدمۀ گردآورندگان و کارنامک فعالیت‌های علمی و پژوهشی و آموزشی دکتر دبیرمقدم، و سه بخش است. بخش اول به مصاحبه با دکتر دبیرمقدم و بخش دوم به مقالات و بخش سوم نیز به تصاویر اختصاص یافته است.
فهرست مقالات مندرج در بخش دوم بدین شرح است: «تأثیر فعل‌های نگرش گزاره‌ای مثبت و منفی بر ساختار بند وابسته در فارسی امروز»، فریار اخلاقی؛ «شواهد زبانی در تمایز واژه‌بست‌ها از وندهای تصریفی در زبان فارسی»، محرم اسلامی؛ «دستور ساختاری: اصول و مبانی نظری»، طه پیام؛ «شواهدی از ساخت مجهول در زبان فارسی»، فریده حق‌بین؛ «آیا زبان فارسی در حال تغییر رده است؟»، محمد راسخ‌مهند؛ «گذرایی معنایی»، محمدرضا رضوی؛ «زبان علم در فارسی از منظر نقش‌گرایی هالیدی»، مرضیه صناعتی؛ «پیشنهاد نوعی ساختِ اعمالگر در زبان فارسی»، امید طبیب‌زاده؛ «جایگاه ‘که‘ی تأکید فارسی در نمودار درختی بر اساس برنامۀ کمینه‌گرا»، مهبد غفاری؛ «نگاهی به نشانگرهای تصریفی و اشتقاقی در زبان فارسی»، فریبا قطره؛ «توانایی‌های نحوی بیماران پارکینسون فارسی‌زبان»، ژیلا محمدی؛ «زبان خوانساری: توصیف و تحلیل رده‌شناختی ترتیب واژه‌ها»، پونه مصطفوی؛ «تمایز لازم ـ متعدی در فعل‌های سادۀ فارسی از منظر ساخت رویداد»، روح‌الله مفیدی؛ «برخی ساخت‌های فعلی نادر در گویش بیرجندی»، محمدامین ناصح؛ «تراوندگذاری در اسامی فارسی»، مهرداد نغزگوی کهن؛ “When Wh-Movment Isn’t Wh-movment”, Arsalan Kahnemuyipour.
جشن‌نامۀ دکتر محمد دبیرمقدم: مجموعه‌مقالات زبان شناختی، به کوشش دکتر محمدرضا رضوی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و دکتر مرضیه صناعتی گردآوری شده که انتشارات کتاب بهار آن را در ۴۴۶ صفحه و با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، به بهای ۵۰۰هزار ریال منتشر کرده است.
منبع: فرهنگستان زبان و ادب فارسی