کد خبر:14565
پ
fgfg

تصحیح و انتشار «قادرنامه» در هندوستان

«قادرنامه» اثر میرزا اسدالله خان غالب دهلوی با تصحیح دکتر اخلاق احمد آهن و از سوی مؤسسۀ غالب در دهلی منتشر شد.

میراث مکتوب- «مؤسسۀ غالب» در دهلی به یاد میرزا اسدالله خان غالب دهلوی ـ شاعر معروف اردو ـ در شهر دهلی هندوستان در سالِ 1969 بنیان نهاده شد. سالِ 2019 به مناسبتِ پنجاهمین سالِ تأسیس «مؤسسۀ غالب» جشنی برگزار شد و چند کتاب چاپ شده دربارۀ غالب دهلوی از این مؤسسه رونمایی شد. یکی از این کتاب‌ها فرهنگ «قادرنامه» بود که با تصحیح دکتر اخلاق احمد آهن منتشر شد.

مزیت تصحیح و چاپ جدید قادرنامه بر دیگر تصحیحات این است که واژگان اعراب‌گذاری شده و در پایان «واژه‌نامه» جداگانه‌ای از سوی مصحح آمده است.

میرزا اسدالله خان غالب دهلوی هفت فرزندش را یکی پس از دیگری از دست داد. همسرش- اُمراو بیگم- خواهرزاده‌ای داشت به نام زین العابدین عارف که در اوج جوانی در سالِ 1852 درگذشت. از او دو فرزند به نام‌هایِ باقر علی خان و حسین علی خان به یادگار ماند. میرزا غالب برای آموزش فارسی به آنها کتابِ «قادرنامه» را تألیف نمود که به شیوۀ «خالق باری» و «آمدنامه» نوشته شده است.

قادرنامه فرهنگی منظوم در قالب مثنوی است که مترادف اردو واژگان مشکلِ فارسی، عربی و هندی را آورده است. وی تقریباً 400 واژۀ عربی و فارسی رایج در زبان اردو را در 331 بیت معنی کرده است.

شواهدی در دست است که «قادرنامه» تا اواخر دورۀ بریتانیا به عنوان کتاب درسی استفاده می‌شده است. برخی از مقلدین غالب دهلوی همچون مولانا عباس رفت بوپالی در «عباس‌نامه» و شیخ محمد صابر در «چراغ فوائد» به این موضوع اشاره کرده‌اند.

در قرن هجدهم میلادی به تقلید از «قادرنامه» کتاب‌هایی تألیف شده است که عبارتند از: «رازی کی باری» (از: واله)؛ «ایزد باری» (محمد قصاد)؛ «الله باری» (حافظ احسن الله لاهوری)؛ «حمد باری» (دو رساله از عبدالصمد بیدل و میرعبدالواسع هانسَوی)؛ «بامک باری» (پَندَت بَلرام کشمیری)؛ «فیض باری» (میر شمس‌الدین)؛ «محمد باری» (عبدالسمیع رامپوری).

«قادرنامه» برای نخستین بار در سالِ 1856 منتشر شد و در زمان حیات غالب دهلوی دو یا سه بار به انتشار رسید. سپس در قرن نوزدهم میلادی 3 بار، در قرن بیستم میلادی 9 بار و پس از تقسیم هندوستان 6 بار منتشر شده است.

«قادرنامه» در زندگی میرزا غالب سه بار چاپ شد: مطبع سلطانی، دهلی، سالِ 1856- دوبار از مجلس پریس، دهلی، 9 ژوییه 1863- پس از درگذشت میرزا غالب: مطبع منشی مداری لال، لاهور، سال: 1891- مطبع نظامی، 28 فوریه 1891- مطبع فیض محمدی، لکنو، سال 1897- مطبع انوری، لکنو، دسامبر 1903- هلالی استیم پریس، سادورا، سال: 1907- مطبع قیومی، کانپور، سال: 1911- ابوالعلائی الکتریک پریس، دهلی، سال: 1927- فیروز سنس پرنتنگ وُرکس، لاهور، 1946- مطبع جان جهان، دهلی، تاریخ دارد- به تصحیح: عبدالقوی دَسنَوی، علوی پریس، بوپال، سال: 1971- به تصحیح: محمد حسین مشاهد رضوی، رحمانی پَبلی کیشنز، مالیگاون، سال: 2015.

در پاکستان: به تصحیح: تحسین سروری، مکتبه نیازی، کراچی، سال: 1959- تصحیح: محمد باقر، دانشگاه پَنجاب، لاهور، 1969- محمودالرحمان، نیشنل بُک فاوندیشن، اسلام  آباد، 1992.

مشخصات کتاب: «قادر نامه»، تالیف: میرزا اسدالله خان غالب دهلوی، تصحیح: اخلاق احمد آهن، موسسه غالب، دهلی، هندوستان، 2019.

 

 

ارسال دیدگاه

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

کلید مقابل را فعال کنید

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب
تهران، خیابان انقلاب اسلامی، بین خیابان ابوریحان و خیابان دانشگاه، شمارۀ 1182 (ساختمان فروردین)، طبقۀ دوم، واحد 8 ، روابط عمومی مؤسسه پژوهی میراث مکتوب؛ صندوق پستی: 569-13185
02166490612