میراث مکتوب – کتاب تحقیق در احوال و آثار ابن شهاب یزدی (شاعر، مورخ و منجم گمنام قرن نهم هجری) تألیف زنده یاد دکتر مهدی بیانی به اهتمام نادر مطلبی کاشانی راهی بازار نشر شد.
نادر مطلبی کاشانی در یادداشت خود دربارۀ این کتاب می نویسد: «دکتر بیانی نخستین فردی است که زندگی و آثار ابن شهاب یزدی را مورد بررسی و تحقیق اساسی قرار داده است. این که چه کسی این موضوع را به عنوان رساله به ایشان پیشنهاد داده بود معلوم نیست، ولی آنچه مسلم است و از جای جای همین رساله دانسته می شود، آن است که این موضوع مورد توجه و علاقۀ دو تن از بزرگان علم تاریخ، یعنی مرحوم علامه قزوینی و مرحوم عباس اقبال بوده است.
از آثار ابن شهاب تنها یک اثر، و البته مهم ترین و مفصل ترین آنها، یعنی کتاب جامع التواریخ او به دست ما رسیده است. متن کامل این کتاب تاکنون منتشر نشده و تنها قسمت تیموریان آن به کوشش استاد فقید شادروان ایرج افشار و دکتر محمدحسین مدرسی طباطبایی، در سلسلۀ انتشارات کراچی پاکستان در سال 1987 با عنوان «جامع التواریخ حسنی» به چاپ رسیده است. جامع التواریخ ابن شهاب یزدی همواره مورد توجه دانشمندان ایرانی و فرنگی قرار داشته و استاد افشار سالشماری از کسانی که از این کتاب بهره برده اند را در مقدمۀ متن چاپ شده منتشر فرموده اند که علاقه مندان می توانندبه آن مراجعه نمایند.
در متن حاضر که رسم الخط به شیوۀ امروزی برگردانده شده و برای اطمینان بیشتر اکثر نقل قول ها از جامع التواریخ و دیگر منابع فارسی و عربی چاپی، با اصل منابع مقابله و تطبیق داده شده است.
فهرست مطالب این کتاب به این شرح است:
گفتار نخست: نظری اجمالی به احوال و ادبیات فارسی و تاریخ نگاری در قرن نهم (مقارن حکمرانی امرای گورکانی)
گفتار دوم: تحقیق در احوال و تشریح مقام علمی و ادبی ابن شهاب
گفتار سوم: تحقیق در آثار ابن شهاب
گفتار چهارم: انتقاد ادبی نثر و نظم ابن شهاب و خصوصیات صرفی و نحوی و فوائد لغوی آثار او
منابع و مآخذ
بیانی: مهدی، تحقیق در احوال و آثار ابن شهاب یزدی (شاعر، مورخ و منجم گمنام قرن نهم هجری)، اهتمام: نادر مطلبی کاشانی، قم، مورخ، 168 صفحه، 1393.