میراث مکتوب- نشست علمی «تاریخ قزاق بر اساس منابع فارسی و عربی: در چارچوب پروژه آرشیو 2025» با همکاری مرکز ملی نسخ خطی و کتب نادر قزاقستان با حضور علی اکبر طالبی‌متین، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان، ژاندوس بولدیکوف، رئیس مرکز ملی نسخ خطی و کتب نادر قزاقستان، اساتید، پژوهشگران و دانشجویان دانشگاه ملی اوراسیا برگزار شد.
هدف از برگزاری این میزگرد، معرفی 11 نسخه خطی و کتب تاریخی اهداء شده از سوی جمهوری اسلامی ایران طی سفر هیأت کارشناسی این مرکز طی سال‌های 2023 و 2022 به تهران است.
در این مراسم، ژاندوس بولدیکوف، رئیس مرکز ملی نسخ خطی و کتب نادر جمهوری قزاقستان در سخنانی، به اهمیت منابع تاریخی موجود در مراکز علمی و دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران در روشن سازی تاریخ کشور قزاقستان اشاره کرد و گفت: رایزنی فرهنگی ایران در قزاقستان کمک‌های زیادی برای اجرای پروژه آرشیو 2025 قزاقستان انجام داده است.
وی همچنین به همکاری‌ها و حمایت‌های رایزنی فرهنگی ایران در سال‌های گذشته از جمله برگزاری دوره‌های مرمت و نگهداری نسخ خطی برای متخصصان قزاقستان در مراکز علمی جمهوری اسلامی اشاره کرد.
بولدیکوف اظهار داشت: اکنون این متخصصان آموزش دیده در ایران به عنوان مهمترین متخصصان مرمت نسخ خطی در جمهوری قزاقستان محسوب می‌شوند و با استفاده از دانش کسب شده در ایران برای سایر کارشناسان علاقه‌مند قزاقستان دوره‌های مختلف برگزار می‌کنند.
رئیس مرکز ملی نسخ خطی و کتب نادر جمهوری قزاقستان با قدردانی رایزن فرهنگی کشورمان بابت تلاش‌های بی وقفه برای اجرای هر چه بهتر پروژه آرشیو 2025 گفت: مرکز ملی نسخ خطی با سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های فرهنگی مختلف خارجی همکاری می‌کند اما تنها با کمک رایزنی فرهنگی ایران توانستیم در مدت کوتاه به نتیجه برسیم و از ایران نسخ خطی مورد نیاز را اخذ کنیم.
وی یادآور شد: با توجه به تاریخ مشترک دو کشور، جمهوری اسلامی ایران دارای منابع زیادی مربوط به تاریخ قزاقستان است و در سفر اخیر همکاران ما به تهران و مشهد مقدس بیش از 50 نسخه خطی و کتب تاریخی شناسایی شده و امیدوار هستم در ادامه روابط ثمربخش با رایزنی فرهنگی ایران تمام این اسناد را به قزاقستان منتقل کنیم.
گسترش همکاری‌های رایزنی فرهنگی ایران و مرکز ملی نسخ خطی
طالبی‌متین، رایزن فرهنگی ایران در قزاقستان اظهار داشت: نسخ خطی و منابع مکتوب با قدمت بالا و کهن، هویت، موجودیت و تاریخ هر ملت را روشن می‌کند و این گونه اسناد یکی از مهمترین ابزار اثبات پیشینه تمدنی هر قوم و ملتی به شمار می‌رود.
وی افزود: نسخه‌های خطی فارسی و عربی در بازشناسی هویت و گذشته جمهوری قزاقستان بسیار حائز اهمیت است. یکی از رویکردها و استراتژی خوب دولت قزاقستان جمع آوری پیشینه و تاریخ تمدنی است. لذا لازم است مدیران این مرکز از گنجینه تاریخی موجود در جمهوری اسلامی ایران غافل نشوند چرا که به بازشناسایی درست هویت و تاریخ قزاقستان بیشتر کمک می‌کند.
برگزاری دوره آموزشی زبان فارسی و شناسایی نسخ خطی در قزاقستان
طالبی‌متین ابراز کرد: رایزنی فرهنگی آمادگی دارد در راستای آموزش نحوه حفظ و نگهداری، مرمت، ترجمه، آرشیوسازی و دسته بندی نسخ خطی با متخصصین قزاقستانی همکاری کند و یکی از مهمترین همکاری‌های انجام شده رایزنی فرهنگی با مرکز ملی نسخ خطی، برگزاری بیش از 9 دوره آموزشی برای کارشناسان این مرکز است.
رایزن فرهنگی کشورمان در قزاقستان در ادامه سخنانش، مطرح کرد: با توجه به اهمیت نسخ خطی فارسی در روشن سازی زوایایی از تاریخ قزاقستان که البته گویای تاریخ مشترک دو ملت هم است، ما در حال حاضر آمادگی برگزاری دوره آموزشی زبان فارسی و شناسایی نسخ خطی برای کارشناسان مرکز ملی نسخ خطی را داریم.
وی افزود: امید است، طی دو ماه آینده نمایشگاه و کارگاه مرمت نسخ خطی با عزیمت اساتید طراز اول از جمهوری اسلامی ایران در این مرکز برگزار شود.
طالبی‌متین اظهار داشت: تلاش ما بر این است تا از همه توانمان استفاده کنیم؛ نسخ دیجیتال خطی موجود در مراکز علمی، فرهنگی و دینی کشورمان که مورد درخواست این مرکز است را به مرور منتقل خواهیم کرد.
در ادامه این نشست علمی، سیریم بوتابیکوف، مدیر بخش مرمت و نگهداری مرکز ملی نسخ خطی از تجربیات سفر خود به جمهوری اسلامی ایران در سال‌های مختلف و شرکت در دوره‌های آموزش مرمت و نگهداری نسخ خطی را به اشتراک گذاشت.
وی با ارائه تصاویری از سفرهای خود به شرکت کنندگان از کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، سازمان اسناد، کتابخانه‌های استان قدس رضوی، کتابخانه ملک و سایر مراکز علمی و دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران را معرفی و دستاوردهای ایران در حوزه مرمت و نگهداری نسخ خطی و کتب قدیمی را بیان کرد.
آلمات ابسالیکوف، کارشناس ارشد مرکز ملی نسخ خطی نیز درباره نسخ خطی و کتب قدیمی را که در طی سفر گذشته هیأت این مرکز به جمهوری اسلامی ایران شناسایی و با حمایت و مساعدت رایزنی فرهنگی ایران به قزاقستان منتقل شده است، معرفی کرد.
همچنین، اساتید و پژوهشگران دانشگاه ملی اوراسیا و مراکز علمی و دانشگاهی شهر آستانه با تشکر از سخنان رایزن فرهنگی ایران و کمک ایشان به بازشناسی هویت ملت قزاقستان، نظرات و پیشنهادات خود را به اشتراک گذاشتند.
آقژیگیت علیبیک اولی، استاد تمام گروه شرق شناسی دانشگاه ملی اوراسیا به آسیب شناسی منابع تاریخی دریافتی از کشورهای خارجی از جمله کمبود متخصص و مترجم زبان‌های شرقی به ویژه زبان فارسی پرداخت و خواستار برگزاری دوره‌های آموزش زبان فارسی و ایران شناسی برای کارشناسان مرکز ملی نسخ خطی و دانشجویان رشته تاریخ دانشگاه‌های آستانه شد.
وی در ادامه، مطرح کرد: دانشجویان رشته تاریخ دانشگاه باید از ظرفیت‌های رایزنی فرهنگی کشورمان استفاده بیشتری ببرند.
ایجاد بانک نسخ خطی در قزاقستان
زاداش دوکینبایوا، استاد تمام دانشگاه اوراسیا و مشاور علمی مرکز نسخ خطی نیز با تأکید بر اهمیت اجرای پروژه «آرشیو 2025» در احیای تاریخ واقعی ملت قزاق، از رایزنی فرهنگی ایران و نهادهای داخلی ایران که در اجرایی سازی این پروژه سهم بزرگی ایفا می‌کنند، قدردانی کرد.
وی تقویت تعاملات مراکز علمی با دانشگاه‌ها در انجام پژوهش‌های مهم و ایجاد بانک نسخ خطی موجود در قزاقستان را پیشنهاد کرد و از دانشجویان و جوانان کشور برای مشارکت فعال در این گونه اقدامات اثر گذار دعوت به عمل آورد.
در پایان این نشست علمی، سایر اساتید و دانشجویان شرکت کننده نیز نظرات و پیشنهادات خود را مطرح و رایزن فرهنگی کشورمان و رئیس مرکز ملی نسخ خطی به سئوالات اساتید و دانشجویان حاضر در این نشست پاسخ گفتند.
شایان ذکر است، دولت جمهوری قزاقستان در تاریخ 20 دسامبر سال 2019 برنامه اقدام جامع برای اجرای پروژه “آرشیو – 2025” برای سال‌های 2020-2025 را به تصویب رساند و در چارچوب این پروژه متخصصان مرکز ملی نسخ خطی به کشورهای مختلف جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران به منظور جمع آوری منابع تاریخی سفر می‌کنند که زوایای مختلف پیشینه تاریخی ملت قزاق در قرون مختلف روشن می‌گردد.
منبع: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی