کتاب چهار جلدی فوق یکی از جدیدترین و عمدهترین کتابها درباره تاریخ کاظمین است.
کاظمین که نزد عراقیها به کاظمیه بیشتر معروف است و حرم مطهر آنجا به جوادین نیز مشهور است، امروز یک شهر قابل توجه در کنار بغداد شده است. کاظمین قبلا یکی از محلههای شمالی بغداد در غرب رود دجله محسوب میشد و اصل آن نیز به خاطر دفن امام موسی الکاظم (ع) است. پس از ساخت بغداد، منصور عباسی این محل را به عنوان مقبره خانوادگی عباسیان به عنوان مقابر قریش انتخاب کرد. یک مقبره اشرافی و سلطنتی.
امام موسی بن جعفر (ع) از اولین کسانی بود که پس از شهادت در این مقبره دفن شد. به جز ایشان، امام جواد (ع) نیز پس از شهادت در کنار جد بزرگوار خود دفن شد. بقعه و عمارتی که بر قبر این دو امام همام بنا شد، به کاظمیه معروف شد و پس از مدتی به علت توجه شیعیان به این مکان مقدس، عنوان مقابر قریش از آن برداشته شد و به کاظمیه معروف شد.
کاظمیه در طول تاریخ مورد توجه حاکمان و صاحبمنصبان شیعی بوده و هر کدام سعی بر آبادانی و عمارت آن داشتهاند. در دوران آل بویه حاکمان آل بویه به کاظمین توجه خاصی داشتند. پس از آنها در دوران سلجوقیان دو نفر از صاحبمنصبان شیعی و البته قمی به نامهای مجد الملک براوستانی و مؤید الدین محمد قمی در آبادانی این مکان تلاش وافری انجام دادند. در دوران ایلخانان، عطاملک جوینی و پس از او در دوران صفوی و قاجار این بنا بازسازی شد.
از مشهورترین افرادی که در کنار امامین جوادین دفن هستند، شیخ مفید، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن قولویه قمی را میتوان نام برد. کاظمین در دوران متأخر پایگاه آل صدر بوده و تعدادی از مشهورترین افراد این خاندان مثل سید حسین صدر و سید محمدباقر صدر از کاظمین برخاستهاند. کاظمین در دوران معاصر در جنگ جهانی اول نقش مهمی ایفا کرد و تحولات فرهنگی مهمی را پشت سر گذاشت. گفته میشود اولین چاپخانه سنگی عراق در سال ۱۲۳۷ ق در کاظمین راهاندازی شد.
کتاب حاضر در چهار جلد به تاریخ، جغرافیا، تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کاظمین میپردازد. جلد اول بیشتر به مباحث تاریخی کاظمین پرداخته و جلد دوم به فرهنگ کاظمیه پرداخته است.
در جلد سوم بازارها و مکانهای اقتصادی معرفی شده و در جلد چهارم ابتدا مشاهیر ادبی و فکری و مجامع فکری کاظمین معرفی شده و سپس نقش سیاسی کاظمین در دوران معاصر بررسی شده است.
برخی عناوین مهم کتاب عبارتند از:
الاساس التاریخی لاسم المدینه
فی سیره الامامین الکاظمین
المشهد الکاظمی
المنائر و القباب فی الصحن الکاظمی
اداره العتبه المقدسه فی الکاظمیه
اداره العتبه المقدسه بعد سقوط النظام ۲۰۰۳
تشکیل هیئه المواکب الحسینیه فی العتبه الکاظمیه المقدسه
العمران المحیط بالصحن الکاظمی فی اربعینیات القرن الماضی
التقسیمات الاداریه لمدینه الکاظمیه
الحرکه السکانیه فی مدینه الکاظمیه
الخانات فی المدینه
وقفه مع الحسین
الحسینیات فی المدینه
دیوان اسره آل الصدر
جلد دوم
نظام الحراسه فی المدینه و الشطار
مواطن بریطانی یسرق و یتهم لصوص بغداد
الشقاوه و الشقاوات فی المدینه
الاشقیاء فی الکاظمیه
الحرکه الریاضیه فی مدینه الکاظمیه
در این بخش مطالب جالبی آمده از جمله درباره زورخانههای موجود در کاظمین. مانند زورخانه سید علی درویش، زورخانه ابراهیم جرموقه، زورخانه سید ابراهیم ابویوسف، زورخانه حاج عزیز دباغ و …
الدروب و الشوارع و الساحات و اماکن اللهو
المقاهی فی المدینه
الساحات العامه فی المدینه
الظرفاء فی الکاظمیه
جلد سوم
المدینه فی النصف الاول من القرن العشرین
سوق الاستربادی
سوق الانباریین
الپاچه و الباچچیه
جلد چهارم
الحرکه الفکریه و الثقافیه فی الکاظمیه
الکتاتیب و المدارس فی المدینه
صحافه المدینه
الصحفی الکبیر هادی الانصاری
المجالس الادبیه و الثقافیه فی المدینه
الندوات الادبیه فی المدینه
اعلام الحرکه الفکریه و الثقافیه فی مدینه الکاظمیه
الکفاح الوطنی فی مدینه الکاظمیه
دول حکمت بلادی وادی الرافدین و تشکیل الدوله العراقیه
الدروس المستخلصه من تعاقب الدول علی حکم العراق
انتفاضه الکاظمیه سنه ۱۹۳۵ م
ثوره ۱۴ تموز ۱۹۵۸ و الدفاع عنها فی الکاظمیه
هل الحرکه العسکریه انقلاب امام ثوره؟
الزعیم عبدالکریم القاسم
نواب الکاظمیه فی المجالس النیابیه
شهداء الحرکه الوطنیه و الحکم الاستبدادی فی الکاظمیه
کتاب تاریخ الکاظمیه نوشته محمد امین الاسدی از سوی الوراق للنشر در بیروت به چاپ رسیده است.
منبع: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران