میراث مکتوب- در آستانه سالروز بزگداشت شاعر بزرگ ایران زمین حکیم نظامی، سمینار یک روزهای با عنوان «تأثیر زبان و ادبیات فارسی بر زبانهای کلاسیک و فرهنگ هند» به همت خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران و با مشارکت دانشگاه بمبئی در محل این دانشگاه برگزار شد.
مراسم افتتاحیه این سمینار با سخنرانی خانم سکینه خان، رئیس بخش زبان و ادبیات فارسی آغاز شد. وی گفت: شعبه یا دپارتمان زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۹۶۴در این دانشگاه تأسیس شد و شروع به کار کرد و هم اکنون در مقاطع فوق لیسانس و دکتری و دورهای کوتاه مدت مقدماتی، میانی و پیشرفته فعال است.
وی افزود: با توجه به اهدای مدرک دانشگاهی معتبر و نیاز دانشجویان رشته‌های مختلف به ویژه تاریخ به زبان و ادبیات فارسی باعث شده است که هر ساله تعداد زیادی از علاقه‌مندان در روزهای مختلف ثبت نام کنند.
خانم سکینه خان با اشاره به برگزاری سمینارهای مختلف در موضوعات گوناگون زبان و ادبیات فارسی افزود: سمینارهای مختلفی در موضوعات مختلف زبان و ادبیات فارسی هر ساله توسط دپارتمان برگزار میشود که باعث افزایش دانش اساتید و حاضرین خواهد شد و افزون بر آن همه با هم آشنا شده و می‌توانند در آینده تعاملات بیشتری با هم انجام دهند.
وی عنوان کرد: موضوع سمینار سال جاری بزرگداشت حکیم نظامی و تأثیر زبان و ادبیات فارسی بر زبانهای کلاسیک و فرهنگ هند است. با توجه به موضوع عنوان شده به راحتی می‌تواند با یک نگاه به اطراف خودمان تأثیر فرهنگ ایران را تماشا کنیم.
وی در ادامه سخنانش، با اشاره به نقش برجسته حکیم نظامی اظهار داشت: حکیم نظامی تأثیر فراوانی را بر روی زبان و ادبیات فارسی در هند داشته است که به عنوان نمونه می‌توان به تأثیر این شاعر گرانقدر ایران زمین بر روی امیر خسرو دهلوی و دیگر شاعران اشاره کرد.
وجود روابط تاریخی و فرهنگی هند و ایران از زمان‌های دور تاکنون
امان اله صیادی، وابسته فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بمبئی گفت: دوازده ماه مارس مصادف با سالروز بزرگداشت حکیم نظامی این شاعر پارسی گو در تقویم ما ایرانیان است و امروز که شما اساتید و بزرگان زبان و ادبیات فارسی در این محفل علمی به نقد و تاثیر زبان و ادبیات فارسی در مردم هند این سمینار برگزار شده است، تمایل دارم تا در مورد این شخصیت والا و حکیم صحبت کنم و گوشه‌ای از اندیشه‌های این حکیم فرزانه را از مجرای شعر و ادب فارسی مرور کنیم.
وی ادامه داد: نظامی از دانش‌های رایج روزگار خویش (علوم ادبی، نجوم، فلسفه، علوم اسلامی، فقه، کلام و زبان عربی) آگاهی گسترده‌ای داشته و این ویژگی از شعر او به روشنی مشخص است.
صیادی مطرح کرد: نظامی دارای آثار ارزشمندی است که خمسه و یا پنج گنج اولین اثر وی است که شامل پنج مجموعه داستان میشود. دومین اثر وی خسرو شیرین است که داستان عشق خسرو پرویز شهریار قدرتمند ایرانی که عاشق دختر ارمنی به نام شیرین میشود و حکیم نظامی شانزده سال برای سرودن این مجموعه از عمر خود را صرف کرد.
وی افزود: سومین اثر او لیلی و مجنون است که بیش از ۴۷۰۰ بیت دارد و یکی از داستان‌های عامه پسند که در کمتر از یکسال آنرا خلق کرد و در مقایسه با لیلی و مجنون با خسرو و شیرین که داستان عشق پاک و محترمانه میان دو شاهزاده است. این داستان نیز در حدود چهار هزار بیت دارد. چهارمین اثر نظامی هفت پیکر است به این اثر بهرام نامه و یا هفت گنبد می گویند که در حدود پنج هزار بیت شعر دارد.
نماینده فرهنگی کشورمان در بمبئی با اشاره به مشترکات میان دو تمدن بزرگ مشرق زمین افزود: اثرات به جای مانده از فرهنگ ایرانیان بر فرهنگ هندیان در هزاره اخیر انکار ناپذیر است چنان که نخست وزیر فقید هندوستان جواهر لعل نهرو در کتاب کشف هند می‌نویسد در بین ملل و نژادهای بسیاری که با سرزمین هندوستان ارتباط داشته‌اند هیچکدام از آنها به اندازه ایرانیان به صورت مستمر و پایدار در زندگی و فرهنگ هند تأثیر نگذاشته‌اند.
وی تأکید کرد: هند و ایران از قرن‌های پیش و زمان‌های دور روابط تاریخی و فرهنگی مستحکمی با یکدیگر داشته‌اند و گفته‌های جواهر لعل نهرو و علامه شبلی نعمانی اینگونه آمده است که در تاریخ سراسر جهان دو ملت ایران و هند به قدری به هم نزدیک بوده‌اند که نمی‌توان در جای جای دنیا نشانی همانند این دو تمدن کهن یافت و این روابط دیرینه پیش از ورود آریایی‌ها به فلات قاره ایران و سرزمین هندوستان قبل از مادها و سومریان بوده است.
صیادی ضمن بیان مطلب فوق، گفت: عارفان و شاعران متصوفه مهمترین عامل گسترش زبان فارسی در سرزمین هندوستان بودند از یک طرف مشایخ صوفیه در تفکر مردم هندوستان مؤثر واقع شدند و از طرف دیگر خود شیفته راه و رسم و اندیشه مردم هند شدند و در نتیجه افکار آنان با اندیشه‌های آنان همچون شیر و شکر با هم درآمیخت، بعد از سلسله گورکانیان در زمان استعمار زبان فارسی به صورت زبان مشترک مردم هند و ایران درآمده است.
زبان و ادبیات فارسی در هند تاریخچه چند صد ساله دارد
مفیدی، سرکنسول دوم جمهوری اسلامی ایران در بمبئی عنوان کرد: اشتراکات فرهنگی میان دو کشور در زمینه‌های فرهنگی، اقتصادی و زبانی بسیار زیاد است و این بستری مناسب برای فعالیت‌های آینده میان دو کشور با تمدن مشرق زمین را فراهم می‌کند.
وی افزود: مردمان هر دو کشور از هم تأثیر گرفته‌اند و این تأثیرات را می‌توان در زندگی روزمره جامعه هر دو کشور مشاهده کرد. زبان و ادبیات فارسی در هند تاریخچه چند صد ساله دارد و زمانی به عنوان زبان اداری و رسمی بوده است و به همین خاطر بسیاری از واژگان فارسی در زبانهای محلی و زبان هندی وجود دارد و این نشانه‌ای از تأثیر عمیق زبان فارسی بر روی زبانهای محلی است.
در ادامه، عراق رضا زیدی، رئیس دانشگاه جامع ملی دهلی بیان کرد: هندوستان و ایران دو کشور با تمدن مشرق زمین از سال‌های بسیار دور با هم روابط حسنه‌ای داشته‌اند که این روابط باعث تأثیرگذاری فرهنگی هر دو جامعه نسبت به یکدیگر شده است.
وی مطرح کرد: عنوان سمینار امروز، خود گویای این واقعیت است که دو ملت در زمینه فرهنگی نقش مهمی بر روی هم گذاشته‌اند.
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی