به گزارش روابط عمومی مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، یکصد و پنجاه و نهمین نشست از سلسله نشست‌های این مؤسسه، به مناسبت چهلمین روز درگذشت دکتر آذرتاش آذرنوش، روز چهارشنبه ۲۶ آبان‌ماه ۱۴۰۰، ساعت ۱۶ تا ۱۸، به یاد ایشان برگزار شد.
در این نشست که با همکاری وبینار بهشتی و مؤسسۀ خانۀ کتاب و ادبیات ایران برگزار شد، سمرا آذرنوش، دختر مرحوم دکتر آذرنوش و استاد دانشگاه سوربن، حمزه ایلخانی‌زاده، رئیس سابق فدراسیون چوگان، احمدرضا خضری، استاد گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه تهران، و محمدرضا سحاب، مدیرعامل مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، علی‌اشرف صادقی، استاد بازنشسته دانشگاه تهران و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سیدمحمد عمادی حائری، عضو هیأت علمی بنیاد دائره المعارف اسلامی، عنایت‌الله فاتحی‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز، عبدالهادی فقهی‌زاده، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، مرتضی کریمی‌نیا، قرآن‌پژوه، مجدالدین کیوانی، عضو شواری علمی دائره المعارف بزرگ اسلامی و سردبیر نشریه آینۀ میراث، و اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ میراث مکتوب، سخن گفتند.
در ابتدای این نشست دکتر اکبر ایرانی، مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب، ضمن تسلیت درگذشت دکتر آذرنوش، و تقدیر از سخنرانان و حاضران در نشست، گفت: زنده‌یاد دکتر آذرنوش حق بزرگی به گردن جامعه علمی و ادبی کشور دارند و برای مؤسسۀ میراث مکتوب افتخار بزرگی است که یاد آن بزرگ مرد فرهنگ و زبان عرب را با حضور دوستان و شاگردان و محبان ایشان گرامی بدارد.
وی سپس ضمن بر برخی رویدادهای زندگی دکتر آذرنوش، گفت: فهرست آثار استاد آذرنوش نشان می‌دهد که او از زمان‌های آغازین تحقیق و پژوهش در روزگار جوانی، هدف مشخصی را دنبال کرده بود و آن این بود که تأثیر فرهنگ و تمدن ایران را در جامعه عربی پیش از اسلام و قرون اولیه پس از ظهور اسلام بشناساند و به نسل جوان معرفی کند. استاد به دنبال بیان تأثیر ایرانیان بر غنای زبان عربی بود و قصد داشت نشان دهد که ایرانیان چگونه با هوشمندی تمام توانستند این زبان را از آن خود کنند. استاد آذرنوش همه همت خود را صرف کاوش در دورۀ تاریخی قرون اولیه اسلامی کردند.
وی ادامه داد: مرحوم دکتر آذرنوش مانند دوستان و اقران عربی‌دان و ایران‌دوست خود نظیر محمدی ملایری آیت‌الله زاده شیرازی، قاسم تویسرکانی و دیگران در پی بازسازی و بازیابی فرهنگ و هویت ایرانی در متون کهن به ویژه تا قرن چهارم و پنجم بودند.
وی گفت: دکتر آذرنوش هیچ‌گاه سر آن نداشت که با نشان دادن عوامل و عناصر ایرانی از ارزش و ارجمندی زبان قرآن بکاهد، بلکه نیت او آن بود که برای به اصطلاح دو قرن سکوت، که توصیفی از نخستین دورۀ ایران اسلامی و بازتاب نوعی شکست و واماندگی و انفعال گردیده و تأثیری بس ناخجسته بر روحیه ایرانیان می‌گذارد، پاسخی بیابد. این حق تردیدناپذیر ما ایرانیان است که در پی بازیابی هویت ملی اسلامی خود برآییم و آن قرن‌های سکوت را به سخن درآوریم، حتی اگر این کاوش‌ها نشان دهند که بخش بسیار بزرگی از فرهنگ عربی در سه سدۀ نخست اسلام، ایرانی است.
در ادامه دکتر علی‌اشرف صادقی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به بیان سخنان خود پرداخت و ضمن تسلیت درگذشت دکتر آذرنوش به خانواده ایشان، گفت: من در حدود سال ۱۳۴۲ در پاریس و از طریق آقای دکتر هرمز میلانیان استاد زبان‌شناسی و دکتر غلامحسین عرب‌شاهی با ایشان آشنا شدم. مرحوم دکتر آذرنوش در کار خودش متخصص بسیار خوبی بود و از یک نظر می‌شود گفت منحصر بفرد بود. تقریبا همه کسانی که در ایران عربی تدریس می‌کنند به سبک و سیاق مرسوم در حوزه‌های علمیه عربی آموخته‌اند و به همان سبک تدریس می‌کنند و فقط می‌توانند عربی را بخوانند و وقتی هم می‌خوانند آن را با لهجه فارسی می‌خوانند. حتی استادان بسیار برجسته ما این گونه بودند. دکتر آذرنوش اما متفاوت بود. ایشان پیش از آمدن به پاریس دو سال در عراق بود و عربی را هم به سبک جدید، به صورتی که هم بتوانند بخوانند، هم حرف بزنند و هم بنویسند، آموخته بود.
وی با اشاره به تحول ایجاد شده در آموزش زبان عربی در پی تألیف کتاب دو جلدی آموزش عربی از سوی زنده‌یاد آذرنوش، گفت: خیلی‌ها مخالف این روش بودند و مخالفت خود را هم علنی می‌کردند و در حالی هم که قرار بود به این کتاب جایزۀ کتاب سال اعطا شود، به ناحق از لیست خارج شد و جایزه را به آن ندادند. اما این کتاب جای خود را به خوبی باز کرد و تاکنون ۵۰ بار چاپ شده؛ چرا که کتاب مفیدی است. این یکی از خدمات بزرگ دکتر آذرنوش به آموزش زبان عربی در ایران بود.
وی از ترجمۀ فرهنگ هانس ور و انتشار به عنوان فرهنگ عربی ـ فارسی به عنوان یکی دیگر از خدمات ارزشمند مرحوم دکتر آذرنوش یاد کرد و افزود: مرحوم دکتر آذرنوش هم تألیفات بسیار خوبی دارد و هم ترجمه‌های خوبی. وقتی که ایشان در دانشکدۀ الهیات استاد بود مرحوم دکتر محمد محمدی ملایری رئیس آن دانشکده بود. مرحوم دکتر محمدی از کسانی بود که دربارۀ سه قرن اول هجری تحقیقات زیادی کرده و کتاب‌هایی هم نوشته بود. احتمالا دکتر آذرنوش تحت تأثیر دکتر محمدی ملایری هم بوده که علاقه‌مند به تحقیق دربارۀ آن دوره شده است.
وی سپس به معرفی برخی از آثار و مقالات و خدمات علمی مرحوم دکتر آذرنوش پرداخت و افزود: از نظر من ایشان در تألیف بسیار توانا بود و در حالی که ترجمه می‌کرد دست به تألیفاتی زد که منبع چندانی دربارۀ آن‌ها وجود نداشت. تألیفاتی که مطالب مربوط به آن‌ها را ریز ریز باید از دل متون کهن بیرون کشید و کنار هم چید و نتیجه‌گیری کرد. بنابراین به نظر من ایشان از این جهت که نکات بسیاری را درباره سه قرن اول، که ما متنی از آن دوره نداریم، روشن کرده است، جایگاه خاصی دارد. همچنین ایشان در میان کسانی که عربی تدریس کرده‌اند شخص درخشان و ستارۀ تابانی بود. درست است که مخالفت‌هایی با شیوۀ نو ایشان صورت گرفت اما روش‌های جدید راه خود را باز می‌کنند و در دراز مدت، به قول فرخی، سخن نو بر سخن دیرینه غلبه می‌کند.
در حال تکمیل …
فیلم بخش اول نشست:
فیلم بخش دوم نشست:
