میراث مکتوب- حافظ استاد مسلم غزل است که بزرگان ادب چه در گذشته و چه حال، بر آن تاکید کرده‌اند و اتفاق نظر دارند. خود حافظ گوید که «شعر حافظ همه بیتالغزل معرفت است» که نیاز به شرح و توضیح ندارد و البته شاعر در این مورد اشارات فراوان دارد:
عراق و پارس گرفتی به شعر خوش حافظ
بیا که نوبت بغداد و وقت تبریز است
و یا:
به شعر حافظ شیراز می‌خوانند و می‌رقصند
سیه‌چشمان کشمیری و ترکان سمرقندی
مجموعه خواسته‌ها و دردهای بشر در غزل حافظ بازتاب یافته‌اند که هرگه آدمی به مشکلی و مانعه‌ای دچار آید و یا در برخی موارد موضوعی را بخواهد پیش‌بینی نماید، به حافظ روی می‌آرد. غزل حافظ کلید قفل معضلات و مشکلات بشر است؛ آینه‌ای‌ست بی‌غبار که انسان با نگاه کردن به آن خود را اصلاح می‌سازد.
دیوان حافظ دکان عطاری را می‌ماند که برای هر درد و رنج، این حکیم فیلسوف نسخه نایاب تجویز نموده‌است. دانشنامه کامل و تمام عیاری‌ست که به هر سوال پاسخ دارد و درماندگان و محتاجان، بیماران و رنجوران و گرفتاران و بیچارگان به آن رجوع می‌کنند و پاسخ گوینده خوش‌بیان را دریافت می‌کنند:
ساقی بیا که هاتف غیبم به مژده گفت
با درد صبر کن که دوا میفرستمت
یا:
نفس باد صبا مشک‌فشان خواهد شد
عالم پیر دگرباره جوان خواهد شد
زیبایی هنری، عمق اندیشه‌های رازآلود، زبان موسیقیایی درونی و در عین حال هنرمندانه و عمیق، معانی چندلایه، نغمه و آهنگ خاص، معانی عمومی‌بشری عشق، امید، درد، رنج، اخلاق، حقیقت، مهر، رندی و سرمستی و خوشی فراتر از مرز و زمان بیان شده‌اند.
حافظ، گویی از رازهای درون دل انسان آگاه بود که آن‌ها را با زبانی شکرین و دُربار به نحو احسن بیان می‌کند. غزل حافظ مسکن جان انسان‌هاست و در غم‌انگیزترین لحظه‌ها که انسان دست از آدم و عالم شسته‌است، به مددش می‌آید و روح و جانش را بالیده می‌سازد.
در تاجیکستان حافظ همانند ایران، زادگاه او، محبوبیت فراوان دارد. دیوانش بارها از سوی دانشمندان و محققان این کشور، ناصرجان معصومی، خالق میرزازاده، جمشید شنبه‌زاده تهیه و تدوین شده که با شمارگان بالا به زیور طبع آراسته شده‌است. خاص و عام اشعار او را در سراچه دل جای داده‌اند و و در دعا و نیایش، محافل و مجالس به عنوان زیب و زینت نشست و آرایش کلام به کار می‌گیرند.
بسیاری از ابیات او به ضرب‌المثل‌های سری‌زبانی تاجیکان تبدیل شده‌اند ونیم‌پیکره و تندیس‌هایش کوچه و خیابان‌های پایتخت تاجیکستان، شهر دوشنبه را زینت می‌بخشند و چندین خیابان و مؤسسات علمی و آموزشی به نام او مسما گشته‌اند.
به عنوان پایان‌بخش کلام از این بیت زیبای حافظ وام می‌گیرم.
در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ
سرود زهره به رقص آورد مسیحا را
شاه‌منصور شاه‌میرزا، شاعر، ادیب و کارشناس تاجیکستان در موسسه فرهنگی اکو
منبع: ایبنا