میراث مکتوب – بنای مسجد سنگی داراب بی شک یکی از بحث برانگیزترین آثار در تاریخ معماری ایرانی است.
کمتربنایی وجود دارد که همانند مسجد سنگی با توجه به معماری خاص صخره ای، با این تعداد فرضیات متعدد و ضد و نقیض در تاریخ گذاری و نوع کارکرد مواجه شده باشد. در فرضیات متفاوت، قدمت این اثرتاریخی بین دوره ایران باستان و دوره اسلامی شناور است. بررسی کارکرد متفاوت این اثر در پژوهش های انجام شده به استناد شواهد تاریخی و شاخصه های معماری صورت گرفته است. بطور کلی این اثر به عنوان بنایی با کارکردهایی چون: نیایشگاه مهری، آتشکده ساسانی، معبدبودایی، کلیسای مسیحی، کاروانسرا، رباط، قلعه دختر، و سرانجام مسجداسلامی معرفی شده است.
درکتاب حاضر سعی شده با بررسی میدانی بنا، بازخوانی کتیبه های تاریخی بنا، بررسی شاخصه های معماری، بررسی متون تاریخی و جغرافیایی، بررسی شواهد سکه شناسی بدست آمده از سازنده بنا و سلسله حاکم برمنطقه، نقد وتحلیل اکثرتحقیقات داخلی وخارجی صورت گرفته در باره این اثر، جمع بندی کلی از قدمت و کارکرد اصلی بنا ارائه شود.
میرزا محمدحسنی، مسجد سنگی و آسیاب سنگی داراب، تهران، طهوری، 194 صفحه، قطع: وزیری، بها: 350000 ریال، 1396.