ميراث مكتوب– دكتر مهدي محقق درنشست نقد و بررسي كتاب محبوب القلوب قطب الدين اشكوري گفت: اهميت اين تاريخ فلسفه يعني محبوب القلوب اشكوري اين است كه در فضاي تشيّع نوشته شده است.
وي در نهمين نشست مركز پژوهشي ميراث مكتوب كه در تاريخ 4 اسفندماه 82 در تهران برگزارشد، افزود: يعني در فضاي دورهاي كه در زير ساية استقلال ايران و نشر مكتب شيعه به وجود آمد, خاصه مكتب ميرداماد، مكتب ملاصدرا و بعد از او فيض كاشاني، عبدالرزاق لاهيجي و حاج ملاهادي سبزواري، در حقيقت فلسفه را زنده و ابقاء كردند. در جهان عرب و تسنّن رمقي از فلسفه باقي نمانده بود. بزرگترين اهانت ها به ابن سينا شد؛ ابن سينا را «مخنث دهري» گفتند، آن هم نسبت به كسي كه اگر خواسته باشيم واقعاً ده مغز متفكر در جهان اسلام بشمريم، بدون ترديد يكي از آنان ابن سيناست. در تمام علوم گفتند او «مخنث دهري» است و به صورتهاي مختلف شفاء را شقاء گفتند و صريحاً از ابن سينا و فلسفه فارابي تبري ميجستند.
وي ادامه داد: حكمت اين نيست كه من بار حكمت را بر دوشم بكشم، اين حكمت بايد در وجود من متحد بشود، به قول فرنگيها united. كتاب محبوب القلوب در اين دورهها فراهم آمده و تا آنجا كه ما نگاه كرديم، جامعيتي دارد كه در كتاب هاي پيشين كمتر ديده شده است. قبل از آن قديمترين كتاب رسالة حُنين بن اسحاق بوده دربارة آثار جالينوس كه آثار فلسفي و منطقي را هم در آنجا ذكر ميكند و ما پيش از اين، آن را چاپ كردهايم.
دكتر محقق همچنين گفت: يكي از مشكلات تاريخ فلسفه اين است كه ما نميتوانيم ميان فلسفه و علوم ديگر حدّفاصل پيدا كنيم. فلسفه با كلام در يك جا با هم يكي ميشوند، همچنين با اخلاق، با امثال و حكم، با تصوف و… يعني مثلاً فخر رازي را يك جا با مباحث المشرقيهاش نگاه ميكنيد و ميگوييد فيلسوف است، بعد نگاه ميكنيد به كتاب اربعين في اصولالدين, ميگوييد متكلم است. يا مثلاً ابن سينا را در شفا نگاه ميكنيد، ميبينيد كه فيلسوف است. بعد به نمط نهم اشارات،رساله العشق نگاه ميكنيد، ميبينيد كه لحن و زبان صوفي است. بنابراين فلسفه يك عرض عريضي دارد. خوشبختانه خود من با محبوب القلوب آشنا بودهام، به اين معني كه اگر ملاحظه فرموده باشيد، متوجه شدهايد كه شرح حال ميرداماد را همان وقتها از محبوبالقلوب در آغاز مقدمة قبسات نقل كردهام و علتش اين است كه اخلاق و كتاب هاي اخلاقي،جزء فلسفه ميشوند، براي اينكه گفته شود كه مثلاً از فلاسفه نقل ميكنند. همچنان كه كتابي مثل السعاده و الاسعاد في السيره الانسانيه عامري نيشابوري، از اين دسته است يا كتابي مثل مختار الحكم و محاسن الكلم ابوالوفاء مبشر بن فاتك هم جزء همين فلسفه ميشود.